عمل زیبایی ریال - راه ساری

به زبان ساده تر با اجرای این مصوبه، هر یک دلار که اکنون معادل 160 هزار ریال است، معادل 16 تومان خواهد شد! رئیس کل بانک مرکزی معتقد است فرآیند اجرایی ورود تومان به مبادلات اقتصادی چهار سال طول می کشد.

این در حالی است که مراکز پژوهشی و کارشناسان اولویت های دیگری را برای اقتصاد ایران حائز اهمیت می دانند تا تغییر اسم واحد پول. کارشناسان معتقدند دولت و مجلس به جای تغییر اسم ها که آورده ای برای اقتصاد ایران ندارد به فکر اتخاذ سیاست های عملیاتی برای رفع فقر، بیکاری و رکود باشند.

حال که مجلس تصویب کرده چهار صفر از پول ملی باید حذف شود و واحد پولی از ریال به تومان تغییر کند به بررسی جزئیات این طرح پرداختیم که در ادامه آن می خوانید.

دوره چندساله تغییر واحد پول

براساس مصوبه دیروز مجلس، دوره گردش موازی و اعتبار همزمان تومان و ریال حداکثر سه سال است. پس از خاتمه دوره گذار تعهداتی که بیش از این براساس واحد پول ریال ایجاد شده است تنها با واحد پول تومان و یا اجزای آن قابل ایفا است.

در این مصوبه تاکید شده بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران موظف است ظرف مدت دو سال از تاریخ لازم الاجرا شدن این قانون ترتیبات لازم را جهت آغاز دوره گذار فراهم کند. در تبصره پنج هم آمده آیین نامه اجرایی این ماده طی سه ماه از تاریخ لازم الاجرا شدن توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تهیه می شود و به تصویب هیات وزیران می رسد.

جراحی زیبایی بیمار سرطانی

حسین سلاح ورزی، نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران تغییر واحد پول ملی از ریال به تومان را نوعی جراحی زیبایی برای بیمار مبتلا به سرطان دانست و گفت: حذف چهار صفر از پول ملی یک کار غیرضروری و نمایشی است که هیچ اثر و ارزش واقعی در اقتصاد کشور ندارد.

وی روز گذشته در واکنش به تصمیم دولت و مجلس اضافه کرد: دولت در ایران تقریبا هم اندازه تولید ناخالص داخلی نومینال، سوبسید (یارانه) پیدا و پنهان توزیع می کند و این یارانه در برخی حوزه ها مانند آب و انرژی، علاوه بر ایجاد ناکارآمدی اقتصادی شدید، اثرات مهمی بر ناپایدار کردن زیست بوم ایران دارد که بهای آن را نسل های بعدی به سختی خواهند پرداخت.

این فعال اقتصادی تاکید کرد: برآوردهایی درخصوص کاهش هزینه های حسابداری بر اثر این تغییر مطرح می شود که در میان مدت حرف صحیحی است اما در کوتاه مدت این اقدام، با توجه به لزوم اصلاح ارقام آمارها و صورت های اقتصادی سال های گذشته، برای مقایسه پذیر شدن، پرهزینه است و شانس خطا هم در دوران تغییر، در محاسبات اقتصادی بالا می رود اما به طور کلی در مقیاس ناکارآمدی های نظام اقتصادی ایران این اعداد و ارقام ناچیز است.

تصمیم حیثیتی!

رئیس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در پاسخ به نقدها درباره اثر تورم حذف چهار صفر در تورم کشور بیان نمود: ما مطمئنیم حذف چهار صفر هیچ تاثیری در نرخ تورم ندارد زیرا تورم در اینجا علت است نه معلول که ناشی از تورم مزمن چند دهه گذشته است.

عبدالناصر همتی دیروز در بررسی لایحه اصلاح چهار صفر از پول ملی در جلسه علنی مجلس شورای اسلامی اضافه کرد: کاهش کارایی پول ملی که درنتیجه تورم مزمن و انباشته پنج دهه اخیر اتفاق افتاده، باعث شده تا درواقع پول ملی که به عنوان ریال نامیده می شود، در جامعه کاربرد نداشته باشند.

رئیس کل بانک مرکزی با بیان این که استفاده از دینار سال هاست که در جامعه ما وجود خارجی ندارد، اظهار کرد: اکنون با عدم استفاده از ریال و دینار، عرف اصلی جامعه تومان شده و تا آنجا که مردم چک پول های 50 هزار تومانی را 50 تومان و اسکناس 10 هزارتومانی را 10 تومان می خوانند.

همتی با اشاره به این که حذف چهار صفر برای هماهنگی با عرف جامعه است از مجلس شورای اسلامی خواست تا لایحه دولت که با فوریت در مهرماه سال گذشته تصویب شد اکنون نیز با فوریت به تصویب برسد.

رئیس کل بانک مرکزی درباره هزینه بالای چاپ و امحای اسکناس در کشور گفت: اکنون هشت میلیارد اسکناس در کشور موجود است که از این میزان پنج میلیارد مربوط به اسکناس های زیر 2000 تومان می شود در حالی که ما با این تغییر می توانیم سکه های دو تومانی که درواقع 2000 تومانی قبلی و سکه های یک تومانی که هزار تومانی قبلی است را به صحنه آورده و در جریان بیندازیم. وی با بیان این که اکنون مسکوکات کشور ما از رده خارج شده است، اضافه کرد: در صورت به کارگیری از مسکوکات، استهلاک کاهش می یابد زیرا سالانه یک میلیارد اسکناس با هزینه سنگین 400 میلیارد تومانی امحا می شود.

همتی از سوی دیگر به افت حیثیت پول ملی کشور در جهان اشاره کرد و اظهار کرد: رابطه پول ملی ایران ریال با دلار و یورو با رقم قابل توجهی معادل 0.000006 اختلاف دارد که بیانگر ارتباط ضعیف پول ایران با ارزهای جهانی است.

وی سرانه مصرف اسکناس در جهان را پایین و مسکوکات را سه رقمی بین 200 تا 300 بیان نمود و گفت: این در حالی است که سرانه مصرف اسکناس در ایران 102 و سرانه مسکوکات 26است که اختلاف رقم قابل توجهی است.

همتی وظیفه بانک مرکزی را تسهیل مبادلات بازرگانی مردم دانست و اضافه کرد: بانک مرکزی از طریق نظام پرداخت باید این تسهیل را انجام بدهد بنابراین این لایحه حدود 1.5 سال پیش برای کارهای کارشناسی ارائه شد و یک سال در کمیسیون اقتصاد روی آن بحث می شود که نتیجه در دو کمیسیون اصلی اقتصاد و فرعی برنامه بودجه موجب تصویب این لایحه شد.

وی با تاکید بر این که تغییر پول ملی و حذف چهار صفر تدریجی انجام خواهد شد گفت: به طور حتم پس از آماده سازی امکانات برای پذیرش آسان تر مردم به تدریج این امر اجرایی می شود تا هر دو پول به موازات هم تغییر کنند.

تکلیف حمل و نقل عمومی چیست؟

با تغییر واحد پولی کشور خرید و فروش کالاها و خدمات به روال قبل ادامه دارد اما حمل و نقل عمومی ممکن است با مسائلی روبه رو شود.

به این دلیل که در حمل و نقل عمومی پول خرد بیشتر استفاده می شود. کسانی که خرید خود را با کارت بانکی انجام می دهند و یا از همراه کارت و اپلیکیشن های موبایلی استفاده می کنند با تغییر واحد پولی مسئله ای برایشان ایجاد نمی شود اما ظاهرا قرار است بانک مرکزی محدوده ای را برای خرید از دستگاه های کارتخوان معین کند که اگر این قانون اجرایی شود واحد های پولی خرد دیگر در کارتخوان جایی نخواهند داشت.

همچنین در حمل و نقل عمومی و تاکسی ها که از پول خرد استفاده می کنند احتمال بروز مسائلی است که به نظر می رسد باید همزمان با تغییر واحد پولی دستگاه های کارتخوان برای تاکسی ها در نظر گرفته شود.

اقتصاددانان چه می گویند؟

بانک مرکزی ایران معتقد است تورم انباشته چهار دهه اخیر اقتصاد کشور موجب کاهش قدرت خرید واحد پول کشور شده است اما کارشناسان راه افزایش ارزش پول ملی را حذف چهار صفر نمی دانند و بسیاری از آنها این موضوع را نقض کردند.

محمدمهدی مفتح: اکنون چون کشور آرامش اقتصادی ندارد و دچار نوسان و تلاطم است، حذف چهار صفر از پول ملی در این شرایط می تواند به تشدید بحران منجر شود.

مهدی تقوی: احتمال این که این اقدام باعث هرج ومرج در اقتصاد شود مساله ای است که وجود دارد. اکنون که تورم در ایران 40 درصدی شده است به نظر می رسد دولت توان ساماندهی اقتصاد کشور را با ایجاد راهکاری برای مهار نرخ تورم ندارد که دست به این کار زده است.

حیدر مستخدمین حسینی: یکی از تصمیمات نامناسبی که دولت می توانست در این مقطع حساس اقتصاد ایران بگیرد همین تصمیم حذف چهار صفر از پول ملی است! اکنون که کشور در تحریم است و تورم، رکورد 25سال گذشته را شکسته و به بالاترین سطح خود رسیده است، سطح عمومی قیمت ها بالا رفته است، دولت به جای آن که به آحاد مسائل جامعه رسیدگی کند و راهکارهای لازم را برای برون رفت از شرایط کنونی پیش بینی کند، راهکارهایی را به مرحله اجرا می گذارد که می تواند ایجاد سرگرمی برای مردم و بازی کردن با اعداد تلقی شود.

عباس شاکری: اضافه یا کم کردن صفر در شرایط امروز هیچ فایده ای ندارد، هدف از حذف صفر چیست؟ آیا با این کار به فکر آرامش مردم هستید؟ مردم زمانی آرامش پیدا می کنند که قیمت ها متناسب با درآمدشان تغییر کند نه مثل امروز که 70 درصد قدرت خریدشان کم شده است! با حذف چند صفر از پول ملی، مردم اعتمادشان افزایش نمی یابد!

وحید شقاقی شهری: حذف صفر از پول ملی کشورها دو دلیل اصلی دارد؛ نخست آن که کشورهایی که با ابرتورم های بسیار بالا مانند هزار یا 2000 درصد درگیر بودند اقدام به حذف صفر از پول ملی می کنند؛ ثانیا کشورهایی که دارای شرایط باثبات اقتصادی هستند. ایران در حال حاضر نه با تورم های بسیار بالا دست و پنجه نرم می کند و نه اقتصاد باثباتی دارد. طرح این موضوع در حال حاضر اشتباه است به دلیل این که تصویب و اجرای آن به طور کامل مضر است و فایده ای برای اقتصاد کشور ندارد.

میثم موسایی: حذف صفر از پول ملی فقط بازی با کلمات و بخش غیرواقعی اقتصاد است.

محمدحسین علی اکبری / گروه اقتصاد روزنامه خبرنگاران

آسیا رو: سفر به آسیا، جنوب شرقی آسیا، آسای مرکزی و خاورمیانه