آیا ایران از دوره طولانی خشکسالی خارج شده است؟، تجربه 70 ساله کشور در تغییر اقلیم - راه ساری

دکتر دنیاگیر پرهمت در گفت وگو با خبرنگاران، وارد شدن به دوره های ترسالی یا خشکسالی را بر اساس احتمال و پیش بینی دانست و گفت: فرایندی که در 20 سال گذشته شاهد بودیم مشابه یک دوره حدوداً 20 ساله ای بوده که از اوایل دهه 30 خشکسالی در کشور آغاز شد و تا اواخر دهه 40 ادامه داشته است به طوری که در آن مقطع نیز خشکسالی های بسیار شدیدی در کشور اتفاق افتاده است.

وی خشکسالی سال 41-1340 را نمونه شاخص این خشکسالی دانست و ادامه داد: در دهه 80 و 90 خشکسالی تقریبا طولانی 20 ساله را تجربه کردیم. این خشکسالی از اواخر سال 1377 آغاز شد و تا 1397 ادامه داشت.

پرهمت خاطر نشان کرد: بر اساس آمار و اطلاعاتی که داریم، تشابهاتی میان این دو دوره خشکسالی وجود دارد. پس از دوره خشکسالی اول، دوره تر سالی ایجاد شد به گونه ای که از سال 1353 به بعد دوره ترسالی آغاز شد و تا سال 1377 ادامه داشته است.

وی تاکید کرد: اینکه گفته می شود دوره ترسالی، به این معنا نیست که در همه سال های دوره بارندگی بیش از میانگین دراز مدت است یا بارندگی با بارش های زیاد داریم بلکه مقدار بارش سالیانه در بیشتر سال های دوره ترسالی از متوسط درازمدت بیشتر بوده و در طول این دوره نیز خشکسالی هایی نیز بوقوع می پیوندد. بنابراین در ترسالی سال های با بارش های خوب داریم ولی در طی این سال ها خشکسالی هایی نیز اتفاق افتاده است.

قائم مقام ستاد توسعه آب، خشکسالی، فرسایش و محیط زیست معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری اضافه نمود: فرایندی که در یکی دو سال اخیر مشاهده می کنیم، برگشت فرایند را به دوره ترسالی نشان می دهد ولی این گفته به صورت احتمال است و نمی توان در خصوص پدیده های طبیعی به طور قطعی اظهار نظر کرد. فرایند موجود یک فرایند ترسالی را نشان می دهد و امیدواریم فرایند ترسالی اتفاق افتاده باشد و ما از دوره خشکسالی بسیار طولانی خارج شده باشیم.

عدم پیش بینی درباره ترسالی

وی در خصوص دلایل عدم قطعیت در زمینه ترسال بودن یا خشکسالی اظهار کرد: در هیچ کشوری پیش بینی و اعلام قطعی وقوع ترسالی و یا خشکسالی وجود ندارد؛ چراکه تر سالی و یا خشکسالی فرایندهای بسیار طولانی است و تمام پیش بینی هایی که در حال حاضر در دنیا صورت می گیرد بر مبنای آمارهای مشاهده ای کوتاه مدت و یک سری فرضیات است.

دبیر کارگروه آب این ستاد توسعه فناوری های آب و خشکسالی اضافه نمود: به عنوان مثال اگر در میزان تولید CO2 جو زمین بر اثر سوختن سوخت های فسیلی تغییراتی رخ دهد بر روی لایه ازون، میزان انرژی ارسالی به سطح زمین و اقلیم و تغییرات اقلیم اثر گذار است و بر اساس این فرضیات فرایند آب و هوایی آینده پیش بینی می شود.

پر همت، تاکید کرد: در حال حاضر هیچ کشوری در دنیا روشی برای پیش بینی دقیق شرایط آب و هوایی در آینده ارائه نداده است ضمن آنکه پیش بینی های چند هفته و چند ماه آینده نیز با احتمال است.

تغییر نوع بارش از برف به باران

دبیر کارگروه آب ستاد آب و خشکسالی معاونت علمی بخشی از تغییر نوع بارش برف به باران را مربوط به تغییرات اقلیم دانست و یادآور شد: بخشی از این تغییرات نیز بر اساس نوسانات سالانه است. در سال جاری نسبت به سال گذشته و دو سال قبل سرمای بیشتری داشتیم، برف بیشتری هم بر جای مانده است.

وی با بیان اینکه افزایش سرمای همراه با بارش سال جاری را به فال نیک می گیریم، اظهار کرد: این امر باعث باعث بارش برف می شود و برف مخزن طبیعی آب است که در ارتفاعات ایجاد می شود و با ذوب این مخازن طبیعی، به تدریج آب آن به پایین دست می رسد.

پرهمت، خاطر نشان کرد: در سال جاری شاهدیم که دوره سرما بیشتر شده به گونه ای که در اواسط بهمن ماه دو سال گذشته شاهد شکوفا شدن درختان بودیم ولی خوشبختانه در سال جاری در ارتفاعات اطراف تهران برف وجود دارد و یا در نوار جنوبی ارتفاعات البرز از 1600 متر به بالا برف وجود داشته است.

وی با تاکید بر اینکه این نشانه ها مشخص می کند که سرما نسبت به سال های گذشته بیشتر شده است، یادآور شد: ولی اینکه گفته شود زمستان گرم تر شده، بر اساس آمارها و اطلاعاتی است که ایستگاه های هواشناسی 50 سال گذشته و بخصوص دو دهه گذشته نشان می دهند،بر همین اساس این موضوع برای آینده نیز قطعی نیست و محتمل است، بنا براین در برنامه ریزی های توسعه برای هر کدام از این احتمالات بایستی سناریوهایی را پیش بینی و در برنامه ها لحاظ کرد.

قائم مقام ستاد توسعه آب، خشکسالی، فرسایش و محیط زیست معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری خاطر نشان کرد: به اعتقاد برخی متخصصین، بخشی از دلایل سردتر شدن دمای زمستان سال جاری به دلیل نوسانات سالانه است ولی از سوی دیگر بشر امروز در کره زمین تغییرات زیادی ایجاد کرده است و این تغییرات بر روی اقلیم اثر گذار است و ممکن است بخشی از گرم شدن زمین ناشی از این عوامل باشد و ممکن است اثراتی را بر روی دمای فصلی نیز داشته باشد.

به گفته این محقق این تغییرات حاصل از فعالیت های انسانی در سطح زمین موجب شده است تا زمستان را سردتر و یا گرم تر کند و به طور کلی در سال جاری سرمای کمتری را بر روی زمین داشته باشیم، بنابراین سردتر شدن زمستان ها به هر دو علت نوسانات طبیعی و یا تأثیر پذیری از فعالیت های انسانی در کره زمین می تواند باشد.

بارندگی و وقوع سیل

پرهمت، با تاکید بر اینکه همواره بارندگی هایی که به سطح زمین می رسد به چند بخش تقسیم می شود، گفت: بخشی از بارش ها به زمین نفوذ می کند و بخشی از آن در سطح زمین و در لابلای پستی بلندی های سطح زمین و یا توسط برگ درختان جذب می شود و بخش دیگر آن تبخیر و مازاد آن بر سطح زمین جاری خواهد شد.

وی با بیان اینکه مازاد این بارندگی ها به صورت رواناب ها در سطح زمین جاری و تبدیل به سیل می شوند، اضافه نمود: اینکه واقعا از بارندگی چه میزان سیل رخ می دهد بستگی به این دارد که آیا علت وقوع سیل اتفاق افتاده یک سیل طبیعی است و یا غیر طبیعی.

پرهمت در این باره توضیح داد: بخشی از سیل هایی که در کشور رخ می دهد بر اثر تخریب بالا دست است و اینکه چگونه می توانیم با وقایع سیل برخورد کنیم، ما اعتقاد داریم که سیلاب را باید در منشا کنترل کرد تا هم به عنوان منابع آبی از آن استفاده شود و هم از خسارات آن در پایین دست جلوگیری شود.

دبیر کارگروه آب ستاد توسعه آب، خشکسالی، فرسایش و محیط زیست معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، سیلاب ها را قابل مهار و کنترل دانست و اضافه نمود: در کشوری خشکی مانند کشور ما که دچار خشکسالی است، نیاز است تا بخشی از سیلاب ها در بالا دست و یا در زیر زمین برای مصارف سال آینده مهار شود.

وی با اشاره به وجود قریب به 600 دشت دارای آبخوان شناخته شده در سطح کشور، گفت: اغلب این آبخوان ها در شرایط بحرانی است و با مهار رواناب ها در این آبخوان ها هم این آبخوان ها تغذیه خواهند شد و افت ایجاد شده در آنها به دلیل خشکسالی و برداشت های بیش از حد جبران می شود.

این محقق با بیان اینکه به دلیل خشکسالی موجود در کشور و شدت تبخیر آب، کمتر می توانیم آب را در سطح زمین ذخیره سازی کنیم، تاکید کرد: ولی با مهار آب در بالا دست و تزریق آن در زیر زمین به راحتی می توان این آب ها را ذخیره کرد و به عنوان انتقال بین سالی، برای سال های بعد مورد استفاده قرار گیرد.

احیا سفرهای زیر زمینی برای ذخیره سازی آب

پرهمت منظور از ذخیره سازی آب در زیر زمین را به معنای استفاده از سفره های زیر زمینی دانست و خاطر نشان کرد: اگر آبی که در بالادست است، در سرشاخه ها کنترل شود و با روش های آبخیزداری و آبخوان داری در بالا دست به سفره های زیر زمینی تزریق شود، می توان از این آب ها برای سال بعد بهره برداری کرد.

وی در خصوص تخریب سفره های زیر زمینی و ذخیره سازی آب در آنها توضیح داد: اینکه گفته می شود که در زیر زمین امکان ذخیره سازی آب وجود ندارد از نظر علمی نادرست است ولی اینکه گفته می شود که خاک آبخوان ها بر اثر افت، متراکم شده اند صحیح است و در چنین شرایطی اگر آب به سفره های زیر زمین تزریق شود، بخشی از بافت این آبخوان ها بازسازی می شود و علاوه بر این آبخوانهای آبرفتی و کارستی در کشور ظرفیت بسیار زیادی دارند که قابلیت نگهداری همه سیلابهای فعلی را دارا هستند.

پرهمت تاکید کرد: 100 درصد این آبخوان ها از بین نرفته اند و می توان آب را به آن هدایت کرد.

tour-france.ir: تور فرانسه ارزان | تور فرانسه قیمت، تور پاریس، تور پاییز را همراه ما تجربه کنید.

tour-canada.ir: برای دیدار از شگفتی های کشور زیبای کانادا و دریافت ویزای مولتی 5 ساله کانادا با ما همراه باشید.