خدماتی که می تواند فضا را به زندگی مردم پیوند بزند، پیشنهادی برای معین شعار دولت آینده - راه ساری

به گزارش خبرنگاران، کسب و کارهای فضاپایه، استارتاپ هایی مرتبط با صنایع فضایی هستند که گستره این کسب و کارها از تولید و پرتاب ماهواره تا ارائه خدمات گردشگری فضایی، اینترنت ماهواره ای و پایش کره زمین با استفاده از سنجش از دور را شامل می شود.

بر اساس آمارهای دنیای زنجیره ارزش صنعت فضایی در سال 2018 میلادی 350 میلیارد دلار گردش اقتصادی داشته است که از این رقم تنها 3 درصد مربوط به صنایع بالادست یعنی ساخت و پرتاب ماهواره بوده و 97 درصد آن در بخش صنایع پایین دستی فضا شامل ارائه خدمات و محصولات ماهواره ای هزینه شده است.

حوزه فضایی به این دسته ها تقسیم می شوند:

اولویت های توسعه کسب و کار فضاپایه شامل حوزه های کشاورزی و بیمه، نیرو، انرژی های تجدید پذیر و مدیریت منابع آبی، خدمات شهری و روستایی، صنایع نفت و گاز و سرریز فناوری است که 20 درصد از شرکت های ایجاد شده در حوزه کسب و کارهای فضا پایه استارتاپ، 64 درصد دانش بنیان و 16 درصد غیر دانش بنیان هستند.

این شرکت ها در حوزه های خدمات ناوبری ماهواره ای، خدمات مخابراتی ماهواره ای، خدمات سنجش از دور، تجهیزات مخابراتی، تجهیزات کنترلی، تجهیزات و قطعات الکترونیکی و نرم افزارها و شبیه سازها فعال هستند. که خدمات هر یک از این حوزه ها به این توضیح است:

عدم آشنایی به فنون بازاریابی و تجاری سازی، عدم ثبات تیم های دانشجویی و عدم تمایل سرمایه گذاران بخش خصوصی از جمله چالش های توسعه کسب و کارهای فضا پایه به شمار می رود و این در حالی است که محققان این حوزه معتقدند به دلیل توسعه استفاده از گوشی های هوشمند و دانش فضایی در عموم مردم می توان انتظار داشت که با توسعه زیر ساخت ها کسب و کارهای فضا پایه در کشور رونق بگیرد، هر چند که امروزه برخی از دستاوردهای شرکت های دانش بنیان در حوزه فضا را در زندگی روزمره استفاده می کنیم.

خدماتی که فضا در وقوع سیل به کشور ارائه کرد

دکتر سعید صمیمی، رییس پژوهشگاه فضایی ایران در گفت وگو با خبرنگاران با اشاره به کاربردی شدن داده های فضایی در کشور، یکی از این حوزه ها را در زمینه معین خسارت وارد شده به مزارع کشاورزی دانست و اظهار کرد: به منظور معین خسارت وارد شده به مزارع کشاورزی ناشی از سیل ، همکاری های نزدیکی با وزارت جهاد کشاورزی داشتیم، به گونه ای که در استان های سیل زده با هماهنگی مدیران استانی، معین خسارت با استفاده از نقشه های فضایی انجام شد.

صمیمی، پایش محصولات راهبردی کشاورزی مانند گندم، برنج، جو و کلزا را از دیگر اقدامات این پژوهشگاه نام برد و یادآور شد: علاوه بر آن در زمینه آمایش سرزمینی که یکی از موضوعات کلیدی کشور است و همچنین تغییر کاربری اراضی کشاورزی همکاری هایی با سازمان برنامه و بودجه داریم.

رییس پژوهشگاه فضایی ایران، راه اندازی کارخانه نوآوری را از دیگر اقدامات این پژوهشگاه در زمینه توسعه کسب و کارهای فضا پایه ذکر کرد و یادآور شد: کارخانه نوآوری محلی است که فضای فعالیت در اختیار استارتاپ ها قرار می دهد و بر این اساس پژوهشگاه فضایی ایران به منظور تکمیل فعالیت های خود در توسعه فناوری های بومی فضایی، تمرکز ویژه ای بر روی کسب وکارهای فضا پایه داشته و تا به امروز خدمات بسیار خوبی به دستگاه های کشور نظیر وزارت جهاد کشاورزی، نیرو و سازمان برنامه و بودجه ارائه کرده است.

وی ادامه داد: در حال حاضر تصمیم داریم در منطقه نوآوری دانشگاه شریف ساختمانی را برای استقرار استارتاپ های فارغ التحصیل و آماده ورود به بازار، تخصیص دهیم. این مکان و شرکت های مستقر در آن در کنار تجربیات ارزشمندی که متخصصان پژوهشگاه در حوزه هایی مانند آشنایی با بازار دارند، مجموعه ای کامل را در اختیار بخش های فضایی کشور قرار خواهد داد تا بتوانیم با توسعه خدمات فضاپایه، زمینه را برای اثرگذاری فعالیت های فضایی در رشد اقتصادی کشور فراهم کنیم.

آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز از کاربردهای دیگر فناوری فضایی سخن به بیان می آورد و می گوید: برای مثال با استفاده از تصاویر ماهواره ای، 70 هکتار زمین که مبادرت به کشت خشخاش می کردند، در کشور از طریق این تصاویر کشف شد.

توسعه دولت الکترونیک مکان محور ضرورت کشور

دکتر یاسر ابراهیمیان، رییس گروه ژئوماتیک ستاد توسعه فناوری های حوزه فضایی، حمل و نقل پیشرفته معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در گفت وگو با خبرنگاران ژئوماتیک را بخشی از کسب و کارهای فضا پایه دانست و افزود: این حوزه با نام سنجش از دور شناخته می شود؛ یعنی ماهواره هایی که به صورت منظم و شبانه روزی از تمام نقاط زمین تصویربرداری می کنند و با پردازش این تصاویر می توان در زمینه پایش خشکسالی، آتش سوزی، شناسایی پهنه های آبی، سنجش سلامت کشاورزی و پایش معادن بهره برد.

وی با اشاره به وقوع سیل در سال گذشته، اظهار کرد: کسب و کارهای دانش بنیان فعال در حوزه سنجش از دور همدلی خوبی میان آنها ایجاد شده و دستاوردهای خوبی در زمینه پایش سیل و پهنه های آبی به سازمان فضایی، امداد و نجات، استانداری و فرمانداری ها ارائه کردند و می توان گفت آغاز فعالیت شرکت های دانش بنیان فضا پایه از سال گذشته بوده است.

ابراهیمیان افزود: در آن زمان نیاز به استفاده از فناوی های فضایی در میان مسوولان احساس شد و بعد از ارائه دستاوردهای دانش بنیان از سوی این شرکت ها، نهادهای مرتبط متوجه شدند که باید به این موضوع بها داده شود.

رییس پروژه ژئوماتیک ستاد توسعه فناوری های حوزه فضایی، حمل و نقل پیشرفته، علم ژئو را ترکیبی از دانش نقشه برداری مکان محور و انفورماتیک دانست و ادامه داد: در حال حاضر 100 شرکت دانش بنیان در حوزه ژئوماتیک فعال شدند که فعالیت آنها در حوزه های فناوری چون GIS و سنجش از دور، فتوگرامتری، ژئودزی، هیدروگرافی که همه آنها نقشه و اطلاعات مکانی است.

وی مشاهدات GPS، ابر نقطه ای لیزر اسکن و تصاویر هوایی و غیره را جزو اطلاعات مکانی محور دانست و خاطر نشان کرد: از آنجایی که یکی از وظایف معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، توسعه فناوری های راهبردی است، این حوزه در 3 تا 4 سال اخیر رشد خوبی داشته است؛ از این رو حوزه ژئوماتیک از سال 1397 به عنوان یکی از فناوری های راهبردی در این معاونت به تصویب رسید و گروه ژئوماتیک تاسیس شد.

ابراهیمیان با بیان اینکه علاوه بر ایجاد 100 شرکت دانش بنیان در این حوزه، 100 استارتاپ و 2 شتابدهنده در این زمینه راه اندازی شده است، خاطر نشان کرد: علاوه بر آن یک مرکز نوآوری در این حوزه ایجاد شده است و برای اینکه حوزه ژئوماتیک را ساماندهی کنیم، 2 سند بالادستی را در دست تصویب داریم.

وی یکی از این اسناد را سند راهبردی ژئوماتیک دانست که در شورای عالی انقلاب فرهنگی مراحل تصویب را طی می کند و دیگری را قانون جامع ژئوماتیک ذکر کرد که در مجلس شورای اسلامی از دو هفته قبل اعلام وصول شده است و مراحل اداری خود را طی می کند.

ابراهیمیان با بیان اینکه علم ژئوماتیک در کشور جوان است و در مراجع قانونگذاری کشور به رسمیت شناخته می شود، گفت: امیدواریم در سال 1400 بتوانیم اسناد بالادستی این حوزه دانش بنیان را ابلاغ کنیم.

رییس گروه ژئوماتیک ستاد توسعه فناوری های حوزه فضایی، حمل و نقل پیشرفته با تاکید بر اینکه شعار دولت آینده می تواند الکترونیک مکان محور باشد، در این باره توضیح داد: از دهه 1370 موضوع دولت الکترونیک مطرح شد، به این معنا که کاغذ بازی ها حفظ و به جای آن کامپیوتر، IT و اتوماسیون جایگزین آن شود و در حال حاضر دنیا از 10 سال قبل به سمت دولت الکترونیک مکان محور حرکت کرده است و یکی از برنامه های ما ترسیم نقشه راه دولت الکترونیک مکان محور در سال 1400 است.

دسترس پذیر بودن خدمات فضایی

وی توسعه کسب و کارهایی چون اسنپ و تپسی را بر پایه خدمات فضایی دانست و گفت: برای توسعه این کسب و کارها با استفاده از خدمات ماهواره ای معین مکانی صورت می گیرد، علاوه بر آن از فناوری GIS برای معین نقشه ها و راستایابی و فتوگرامتری بهره برداری شده است.

ابراهیمیان با تاکید بر اینکه امروزه کاربرد فناوی های فضایی در زندگی روزمره ما وارد شده، به گونه ای که امروزه کسی به دیگری آدرس نمی دهد، گفت: الان با ارسال لوکیشن، در کوتاهترین زمان و راستا به آدرس مورد نظر می رسیم و این همان فناوری ژئوماتیک است.

این محقق حوزه ژئوماتیک، توسعه کسب و کارهای فضا پایه را از دیگر مزایای توسعه این فناوری در کشور دانست و یادآور شد: این فناوری به غیر از حوزه های راستایابی در همه حوزه های کسب و کار کاربرد دارد، به عنوان نمونه شرکت های فعال در حوزه توزیع محصولات، می توانند با دریافت سفارشات، در کوتاه ترین راستا، خدمات خود را به مشتریان عرضه کنند.

وی پخش فرآورده های نفتی، مدیریت خودروهای حمل زباله، مکان یابی برای استقرار صنایع را از دیگر کاربردهای ژئوماتیک نام برد و اظهار کرد: یکی از دلایل آلودگی هوا، استقرار صنایع در مکان های نامناسب و یکی از دلایل چالش های مسکن مهر احداث آنها در مناطق نامناسب است و اینکه سازه ها بر اثر زلزله فرو می ریزند، به دلیل احداث آنها بر روی گسل است.

ابراهیمیان خاطر نشان کرد: این دلایل نشان از اهمیت اطلاعات مکان محور و مکان یابی دارد و متناسب با هر یک از این حوزه ها می توان کسب و کارهای فضا پایه ایجاد کرد و زیر ساخت های آن با استفاده گسترده از گوشی های هوشمند و توانمندی مردم در خواندن نقشه ها نیز در کشور فراهم شده است.

کاربردهای تخصصی فضا

رییس گروه ژئوماتیک ستاد توسعه فناوری های حوزه فضایی، حمل و نقل پیشرفته با بیان اینکه فناروی های فضایی علاوه بر کاربردهای عمومی، دارای کاربردهای تخصصی نیز هست، گفت: سازمان هایی مانند زمین شناسی و اکتشافات معدنی، هواشناسی، محیط زیست و مدیریت بحران به نوعی به خدمات فضاپایه نیازمند هستند.

وی با اشاره به کاربردهای فناوری های فضاپایه در حوزه های مختلف، با تاکید بر اینکه کاربرد این فناوری تحولات عظیمی را به دنبال دارد، خاطر نشان کرد: این در حالی است که مقاومت هایی برای کاربرد این فناوری وجود دارد و ادعا می کنند که با توسعه فناوری های مبتنی بر ماهواره، کسب و کار آنها متوقف می شود، ولی یادمان نرفته است که در دهه 70 با توسعه کاربردهای کامپیوتر بسکمک در برابر آن مقابله کردند و همین رویکرد را ما درباره فناوری های فضاپایه شاهدیم.

زیرساخت های فضایی مورد نیاز کشور

ابراهیمیان یکی از ضروریات توسعه کسب و کارهای مبتنی بر فضا را ماهواره های سنجش از دور دانست و گفت: ماهواره ها در دنیا به دو دسته کلی رایگان و پولی تقسیم می شوند. ماهواره هایی که دسترسی به آنها پولی است، هزینه های زیادی دارند، ضمن آنکه کشور تحریم است؛ ولی ماهواره های رایگان دقت تا 10 متر را به کاربران می دهند و عوارض کوچکتر از 10 متر قابل شناسایی نیستند.

وی افزود: کشور در زمینه هایی چون مدیریت اراضی کشاورزی می تواند از خدمات ماهواره هایی با دسترسی رایگان بهره مند شود، ولی برای دقت های بالاتر امکان آن را در اختیار نداریم؛ چون ما دسترسی به عنوان شبکه ماهواره های سنجش از دور را نداریم.

این محقق زیر ساخت معین موقعیت را از دیگر ضروریات توسعه کسب و کارهای فضا پایه نام برد و افزود: این زیر ساخت بیشتر در اختیار کشورهایی چون آمریکا، چین و اروپا است، ولی از آنجایی که دسترسی به این اطلاعات در دنیا رایگان است، ما نیز مسئله ای در این زمینه نداریم؛ گرچه در این حوزه نیز ما نیازمند شبکه ای از ایستگاه های GPS در کل کشور هستیم.

وی با بیان اینکه این زیر ساخت از سوی اداره ثبت در کشور تا حدودی شکل گرفته است، گفت: این شبکه با عنوان سامانه شمیم برای اجرای طرح کاداست مورد استفاده قرار گرفته است که نیازمند توسعه است که یکی از برنامه های این گروه شکل گیری شبکه GNSS است.

رییس گروه ژئوماتیک ستاد توسعه فناوری های حوزه فضایی، حمل و نقل پیشرفته گفت: SDI یا زیر ساخت داده های مکانی از دیگر زیر ساخت های مورد نیاز برای توسعه کسب و کارهای فضا پایه است. به این معنا که کلیه سازمان ها و نهادها نقشه های تولید شده خود را به اشتراک بگذارند.

وی با اشاره به تهیه نقشه ها از سوی ادارات آب، برق، گاز و شهرداری، افزود: برخی از این نقشه ها که در کنار یکدیگر گذاشته می شود، همخوانی ندارد و با توسعه سامانه SDI هر نقشه یک بار تولید و به اشتراک گذاشته می شود و از این طریق جلوی موازی کاری ها گرفته خواهد شد.

ابراهیمیان افزود: در زمینه توسعه این سامانه قوانین آن تصویب شده است، ولی به صورت کامل اجرا نشده است؛ چون به غیر از آنکه موضوعات فنی مطرح باشد، فرهنگ به اشتراک گذاری داده ها در کشور وجود ندارد که در این زمینه فرهنگ سازی بسیار مهم است.

وی تاکید کرد: برای توسعه کسب و کارهای فضا پایه نیاز داریم تا 3 زیر ساخت تصاویر ماهواره ای، معین موقعیت و اطلاعات مکانی که شامل نقشه ها می شود به اشتراک گذاشته شوند و ما در تلاش هستیم که این 3 زیر ساخت را در کشور توسعه دهیم، ولی هم مسائل غیر فنی مانند موضوعات فرهنگی و هم مسائل اقتصادی داریم و کشور ما محدودیت منابع دارد.

واحدی: واحدی: وبسایت خبری، تفریحی و سرگرمی