قطب های توریسم درمانی ایران - راه ساری

همشهری: کارشناسان معتقدند ایران هم توانایی جذب سالانه حدود یک میلیون توریست سلامت را دارد که این مقدار برابر با درآمدی معادل 7 میلیارد دلار برای کشور خواهد بود. با وجود این تا امروز، طبق اعلام معاون کل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، از سفر سالانه 300 هزار خارجی برای انجام امور درمانی به ایران، یک میلیارد و 200 میلیون دلار عاید کشور شده است.

البته ایرج حریرچی همین ارزآوری را نسبت به 10 سال پیش با 10 برابر افزایش همراه می داند و شرح می دهد: جمعیت حاضر در کشورهای همسایه و عضو اکو برای دریافت خدمات سلامت بیش از 500 میلیون نفرند و ایران در نظر دارد در چشم انداز 20 ساله، بخش زیادی از گردشگران 20 میلیون نفری هدف گذاری شده برای کشور را به گردشگران سلامت اختصاص دهد.

به گفته وی، برای دستیابی به این هدف، تسهیلگری پذیرش و درمان بیماران، آموزش کارمندان بیمارستانی و تشویق مراکز درمانی برای کسب گواهی بین المللی دنبال می گردد.

ایران در انتظار سهم بیشتر

چشم اندازی که حریرچی برای آینده ترسیم می نماید، چندان دور از انتظار نیست. علاوه بر آب درمانی، لجن درمانی، نمک درمانی و طب سنتی، استان های مختلف کشور به ویژه استان های مرزی، با توجه به پیشرفت های پزشکی، جدا از اهالی استان های همسایه، سالانه میزبان مسافران زیادی از خارج کشور هستند و قابلیت های زیادی برای جذب توریست بیشتر دارند.

رئیس اداره گردشگری سلامت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی هم در اظهارنظری در این باره می گوید: با برنامه ریزی می توان سهم ایران از صنعت گردشگری سلامت جهان را در یک سال آینده به 5 میلیارد دلار رساند و تحقق این مهم به واسطه ظرفیت های کشورمان امکان پذیر است.

سعید هاشم زاده سهم کنونی ایران از صنعت گردشگری سلامت جهان را ناچیز می داند و می افزاید: بر اساس آمار سال گذشته میلادی، درآمد حاصل از این حوزه مهم در جهان 400 میلیارد دلار اعلام شد که از این میزان سهم ایران یک میلیارد و 200 میلیون دلار بود.

به گفته وی، تهران، خراسان رضوی، قم، خورستان، آذربایجان غربی و فارس از ظرفیت بسیار بالایی در توسعه صنعت گردشگری سلامت برخوردارند و بر این مبنا برنامه ریزی و اقدامات اثرگذار در این استان ها در نظر گرفته شده است. استان های آذربایجان شرقی، ایلام، کردستان، سیستان و بلوچستان، کرمانشاه، اردبیل و گیلان هم به دلیل همجواری با کشورهای همسایه بیماران خارجی پذیرش نموده اند که در صورت سرمایه گذاری در صنعت گردشگری سلامت کشور نقش بسزایی ایفا می نمایند.

کاهش گردشگران سلامت در آذربایجان شرقی

آذربایجان شرقی با وجود این که یکی از استان هایی است که برنامه ریزی برای جذب توریست درمانی را آغاز نموده، اما مسئولان آن از کاهش آمار گردشگران خبر می دهند. طبق آمار در سال های 94 و 95 حدود 500 هزار نفر از کشورهای همسایه برای درمان به این استان مراجعه می کردند، اما سال گذشته فقط 220 نفر گردشگر سلامت در استان بستری شده اند.

حجت پورفتحی، معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی تبریز، برخورد مردم، پزشکان، رانندگان تاکسی و هتل داران را عامل اصلی بی رغبتی گردشگران خارجی به حضور در استان می داند؛ اتفاقی که در استان های دیگر هم به عنوان مشکل مطرح شده است.

مرتضی آبدار، مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی می گوید: طی ماه های اخیر 15 مرکز بیمارستانی برای ارائه خدمات پزشکی به گردشگران سلامت فعال شده و کمیته گردشگری سلامت هم برای برطرف موانع توسعه این صنعت گام برداشته است.

رایزنی ایلامی ها با کشورهای همسایه

ایلام هم از استان های مرزی است که ظرفیت مناسبی در زمینه گردشگری سلامت دارد. با وجود این، از استان های تازه کار در این بخش به حساب می آید، اما عبدالمالک شنبه زاده، مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایلام در این باره می گوید: با توجه به رایزنی هایی که استاندار ایلام با کنسولگری ایران در نجف اشرف داشت، قرار شد تورهای گردشگری 3 استان نجف، المثنی و دیوانیه به ایلام اعزام شوند.

وی معتقد است با توجه به همسایگی ایلام با کشور عراق و جهش چشمگیر خدمات درمانی در این استان، ایلام می تواند به یکی از قطب های مهم گردشگری سلامت در کشور تبدیل گردد.

حیدر نعمتی، معاون اقتصادی استاندار ایلام، هم چندی پیش از مدیران استانی خواست توسعه گردشگری سلامت را در دستور کار خود قرار دهند.

کرمانشاه؛ قطب درمان بیماری های قلبی

کرمانشاه مانند ایلام برنامه ریزی ها در این زمینه را آغاز نموده است؛ پروژه گردشگری سلامت این استان، طبق اعلام مسئولان، سال 99 به انتها می رسد. امید قادری، مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کرمانشاه با بیان این که ارز آوری گردشگر درمانی 5 برابر گردشگر عادی است، می گوید: پروژه گردشگری سلامت کرمانشاه در صورت تامین منابع اقتصادی طی سال 99 به بهره برداری می رسد.

کرمانشاه علاوه بر مسافران عراقی مقصد بسیاری از شهروندان استان های هم جوار است. بیمارستان امام علی (ع) در سال 78 با 100 تخت و فضایی به مساحت 23 هزار مترمربع به عنوان نخستین مرکز جراحی قلب و آنژیوگرافی در غرب کشور آغاز به فعالیت نموده و حالا با تبدیل شدن به بزرگ ترین مرکز آموزشی، تحقیقاتی و درمانی منطقه غرب کشور سالانه بیش از 1500 عمل قلب باز انجام می دهد.

طرح جامع گردشگری سلامت در اردبیل

مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اردبیل هم از اجرای برنامه جامع ساماندهی گردشگران سلامت این استان خبر می دهد و می گوید: برنامه جامع ساماندهی با موضوع خانه گردشگری سلامت در حال اجراست. در خانه گردشگری سلامت به دنبال تعامل و هم اندیشی با سایر نهادهای مرتبط با گردشگری سلامت از جمله دانشگاه علوم پزشکی و نمایندگی وزارت امور خارجه، تشکیل کمیته مشورتی گردشگری سلامت و جذب استارت آپ های حوزه گردشگری سلامت هستیم.

نادر فلاحی با بیان این که اردبیل به عنوان ییلاق ایران و با داشتن شرایط اقلیمی چهارفصل در یک روز یکی از جاذبه های گردشگری سلامت استان است، می افزاید: وجود 110 چشمه آب گرم معدنی، آب و هوا و اقلیم منحصر به فرد و امکانات درمانی قابلیت های این استان است که در توسعه گردشگری سلامت مورد توجه قرار خواهد گرفت.

اولین رسانه تخصصی در کردستان

در کردستان هم شرایط مشابه با ایلام و کرمانشاه است. همسایه عراقی، هم زبانی با شمال عراق، تجهیزات پزشکی کردستان و قیمت مناسب خدمات زمینه توسعه گردشگری سلامت را در این استان فراهم نموده است.

علاوه بر داشتن ظرفیت های فراوان در زمینه گردشگری سلامت ظرفیت های طبیعی بسیاری هم دارد که می تواند عنوان قطب طبیعت درمانی ایران را نصیب کردستان کند.

اولین رسانه گردشگری سلامت در کشور هم در این استان راه اندازی شده است و حمید اسکندری، معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کردستان، معتقد است این رسانه یعنی ایران مدیکال می تواند سهم ایران را در بازار عراق افزایش دهد.

همچنین با توجه به اهمیت توسعه گردشگری، مجوز اولین دفتر خدمات مسافرتی در زمینه گردشگری سلامت هم در این استان صادر شده است.

سیستان و بلوچستان، قطب چشم پزشکی جنوب شرق

در شرق کشور هم استان مرزی سیستان و بلوچستان با وجود محرومیت های بسیار اما پیشرفت های خوبی در زمینه چشم پزشکی داشته است و به قطب این حوزه تبدیل شده. وجود بیمارستان مجهز و بزرگ چشم پزشکی زاهدان و صندلی این مرکز در کشور و منطقه، بیماران بسیاری را از کشورهای همسایه یعنی پاکستان و افغانستان به این استان کشانده است.

دانشکده های علوم پزشکی زابل، زاهدان، ایرانشهر و چابهار هم از ظرفیت های خوب این استان در حوزه گردشگری سلامت هستند که علاوه بر چشم پزشکی در گروه های دیگر چون اطفال، دندان پزشکی و قلب هم بیماران بسیاری را جذب نموده اند.

وجود چشمه های آب معدنی گرم در منطقه تفتان و بزمان و مناطق بکر و آرام با آب وهوای تمیز از سوی دیگر، سیستان و بلوچستان را به مرکز تندرستی و آرامش تبدیل نموده که می تواند زمینه جذب گردشگر باشد.

گیلان در انتظار پروازهای هفتگی

ارزآوری توریسم سلامت در گیلان، به گفته مدیرعامل بیمارستان بین المللی قائم، در گرو پرواز هفتگی گیلان به کشورهای همسایه است. بیمارستان بین المللی قائم رشت به عنوان تنها بیمارستان شمال کشور و یکی از 5 بیمارستان کل کشور توانسته گواهی بین المللی (ACI) را از کانادا دریافت کند.

این گواهی یعنی این بیمارستان صلاحیت پذیرش بیمار خارجی را دارد. در واقع گردشگری سلامت یکی از اهداف اصلی ساخت بیمارستان قائم بوده و طراحی این بیمارستان هم به صورت هتل - بیمارستان است. با وجود این، اولین مسئله ای که سد راه گردشگری سلامت در گیلان است، نبود خطوط پروازی به کشورهای همسایه و کمبود زیرساخت است. بنابه گفته مسئولان استانی، هزینه جراحی قلب در اروپا حدود 35 هزار دلار، آمریکا 50 هزار دلار، تهران 10 هزار دلار و در بیمارستان قائم فقط 5هزار دلار است.

شهرهای پیشتاز در جذب توریست سلامت

البته با توجه به اطلاعاتی که روابط عمومی وزارت بهداشت، درمان و علوم پزشکی در اختیار روزنامه قرار داده است شهرهای زیادی در ایران گام های موفقی برای جذب توریست های سلامت برداشته اند؛ تهران، قم، مشهد، اهواز، شیراز، تبریز، سمنان، ارومیه و لار امسال به ترتیب بیشترین تعداد مراجعه را از آن خود نموده اند.

بیشترین گردشگران سلامت در امسال از کشورهای افغانستان، عراق، آذربایجان، پاکستان، عمان، بحرین، کویت، ترکمنستان، هند و قطر به بیمارستان ها و مراکز جراحی محدود در ایران مراجعه نموده اند و بیشترین علت مراجعه به ترتیب بیماری های زنان، جراحی ارتوپدی، بیماری های قلبی، ارولوژی، جراحی چشم، بیماری های عفونی، جراحی های عمومی، جراحی بینی و بیماری های غیرجراحی (درمان طبی) بوده است.

خدمات درمانی در 154 بیمارستان کشور

امسال 22 بیمارستان در تهران، 2 بیمارستان در کرج، 10 بیمارستان در مشهد، 2 بیمارستان در شیراز، یک بیمارستان در سبزوار، آمل ، همدان و ساری متقاضی پذیرش بیماران حوزه بین الملل بوده اند و مجوز پذیرش یک ساله را دریافت نموده اند.

با این همه، معاون درمان وزارت بهداشت از ارائه خدمات درمانی به گردشگران خارجی در 154 بیمارستان خبر می دهد و می گوید: تعداد بیمارستان هایی که اطلاعات بیماران خارجی خود را در سامانه گردشگری سلامت ثبت نموده اند، 322 مورد است که از این تعداد 154 بیمارستان تایید گرفته و مجوز IPD برای آن ها صادر شده است.

قاسم جان بابایی با بیان این که صنعت توریسم دومین صنعت پر درآمد حوزه سلامت و سومین صنعت پر درآمد جهان در جهان محسوب می گردد، می افزاید: با توجه به پراکندگی متوازن دانشگاه های فعال در زمینه گردشگری سلامت مانند مشهد، شیراز، تبریز، اهواز، تهران، ارومیه، کرمانشاه و زاهدان به نظر می رسد تقریبا در همه نقاط کشور از نظر جغرافیایی دسترسی آسان برای دریافت خدمت درمانی برای بیماران وجود داشته باشد.

جان بابایی با اشاره به خدماتی که در گردشگری سلامت به بیماران داده می گردد، گفت: از جمله خدمات ویژه پزشکی و درمانی که به بیماران خارجی داده می گردد می توان به پیوند مغز استخوان، درمان بیماری های مربوط به گوش و حلق و بینی، جراحی مغز و اعصاب به خصوص جراحی قاعده جمجمه، استفاده از سلول های بنیادین در درمان بعضی بیماری های مزمن و درمان موثر پارکینسون اشاره نمود. برگزاری کارگاه آموزشی برای کارشناسان گردشگری سلامت دانشگاه درباره نحوه آموزش به بیمارستان های متقاضی و ورود اطلاعات در سامانه، تشکیل دوره آموزش مهارتی گردشگری سلامت مختص کارشناسان گردشگری سلامت دانشگاه های علوم پزشکی، برگزاری همایش های تخصصی گردشگری سلامت با حضور دانشگاه های علوم پزشکی و شرکت های فعال در زمینه گردشگری سلامت در شهر های تهران، اهواز، مشهد، تبریز و مازندران از اقدامات صورت گرفته برای توسعه این بخش محسوب می گردد.

تعریف ماموریت ویژه برای استان ها

گرچه استان های مختلف کشور در بسیاری از زمینه ها خدمات پزشکی ارائه می دهند، اما ماموریت های ویژه معین شده برای هر استان و همچنین تمرکز خدمات پزشکی در رشته های خاص موجب تخصصی شدن خدمات در این زمینه می گردد.

فراوری دارو و تجهیزات پزشکی در آذربایجان شرقی، پیوند کلیه در آذربایجان غربی، درمان سرطان و بیماری قلبی در اردبیل، داروسازی و فراوری واکسن دامی در البرز، چشم پزشکی و پیوند اعضا در فارس، چشم پزشکی در سیستان و بلوچستان، درمان آلرژی و پزشکی هسته ای در خراسان رضوی، قم و یزد و درمان ناباروری بخشی از خدمات تخصصی پزشکی در استان های مختلف کشور است.

وزارت بهداشت در سال های اخیر ماموریت های ویژه ای برای استان هایی که فعالیت کمتری در این حوزه دارند، تعریف نموده است. به نظر می رسد اما مهم ترین خلأ در زمینه توریسم درمانی فرهنگ سازی است که بیش از وزارت بهداشت یا وزارت امور خارجه باید از سوی سازمان گردشگری پیگیری گردد.

ضرورت توزیع امکانات درمانی در استان ها

نماینده رئیس جامعه آژانس داران گلستان و عضو شورای راهبردی گردشگری سلامت گلستان می گوید: گردشگری پزشکی یا گردشگری درمانی حساس ترین نوع گردشگری است، زیرا به طور مستقیم با جان و سلامت گردشگر مرتبط است اما با توجه به دانش تخصصی پزشکان کشور این ظرفیت برای خدمت رسانی به سایر کشورها وجود دارد. عیسی کاملی با بیان این که بعضی استان های کشور به ویژه استان های شاقتصادی، شمال غربی و شرقی چون ایلام و مانند آن به دلیل برخورداری از آب و هوای مطلوب و قرار دریافت در نزدیک مرزها بستر مناسبی برای استقبال از گردشگران سلامت هستند، می افزاید: ﮔﺮدﺷﮕﺮی ﺳﻼﻣﺖ و ﺗﻮرﯾﺴﻢ درﻣﺎﻧﯽ ﯾﮑﯽ از ﺣﻮزه ﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻘﺸ مهمی برای ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮔﺮدﺷﮕﺮی اﯾﻔﺎ کند. به گفته وی، توان پزشکی بالای ایران در خاورمیانه، در صورت توزیع مناسب امکانات درمانی درجه یک در همه استان ها، می تواند مصداق شاخص پویایی اقتصادی و تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی باشد. بر همین اساس استفاده از ظرفیت مراکز درمانی، نیروی انسانی حاذق و ارزشی در حوزه پزشکی و معرفی جاذبه های گردشگری سلامت نقش مهمی در گسترش صنعت گردشگری خواهد داشت. این کارشناس با بیان این که توسعه صنعت توریسم درمانی، علاوه بر ابراز هویت ملی، موجب ارتقای ابعاد وسیع اقتصادی از جمله ایجاد فرصت های شغلی و درآمدزایی خواهد شد، اظهار می نماید: این درآمدزایی موجب کاهش فقر و گسترش عدالت اجتماعی و رفاه در جامعه می گردد. به همین دلیل توسعه امکانات درمانی و تشخیصی در مراکز کمتر برخوردار کشور مانند سیستان و بلوچستان، ایلام، چهارمحال و بختیاری و مانند آن می تواند علاوه بر تامین احتیاجهای درمانی این مناطق که تا پایتخت هم فاصله قابل توجهی دارند، به فراوری ارزش افزوده در این مناطق نیز یاری کند. کاملی اضافه می نماید: علاوه بر این موارد، خوشبختانه برای همراهان توریست ها هم تمهیداتی اندیشیده شده است و این بخش از فعالیت ها در استان ها به آژانس های مسافرتی که کد بین المللی دارند، واگذار شده است. وظیفه آن ها خدمت رسانی از بدو ورود به توریستی است که برای درمان به استان آمده. به این صورت که رزرو تخت در بیمارستان، معین محل اقامت برای همراهان بیمار و در صورت احتیاج به استراحت پس از دوره درمان بیمار در بیمارستان، در نظر دریافت مکانی برای گذراندن دوران نقاهت برای توریست ها مهیا شده است. در طول این مدت باید آژانس های مسافرتی همه خدمات گردشگری را برای ارائه به همراهان بیمار با هدف بازدید از جاذبه های تاریخی و تفریحی استان مهیا نمایند.

کاملی درباره جامعه هدف توریست های درمانی کشور هم می گوید: جامعه هدف، همه کشورها هستند، اما در ابتدا باید برای کشورهای همسایه تبلیغات صورت بگیرد. راه اندازی پرواز از مرکز استان ها با یکی از کشورهای همسایه مانند ترکیه، ترکمنستان، پاکستان، یکی از زیرساخت های گردشگری سلامت در استان هاست.

مجله سرگرمی: مجله سرگرمی، تفریحی و گردشگری