روی منبرها تاریخ های دقیق به مردم گفته نشده ، بیشتر به ظواهر پرداخته می گردد - راه ساری

سید جعفر حمیدی در گفت وگو با خبرنگاران عنوان نمود: ماه محرم، صفر و رمضان به عنوان ماه های بزرگ و تحریم از نظر مردم بوشهر دارای اهمیت زیادی هستند، البته مراسم هایی که در ماه محرم و صفر برگزار می گردد با ماه رمضان متفاوت است.

وی بیان نمود: در قدیم از چهار محله اصلی و مرکزی بوشهر مانند شنبدی، کوتی، دهدشتی و بهبهانی گرفته تا سایر محله ها از سمت شمالی و شرقی مانند جبری، صلح آباد، شکری و محله های دیگر همچون باغ زهرا؛ و از سمت غرب نیز سنگی و تل کوتی و محله های بیرون شهر مانند بهمنی، خواجه ها، دواس و... مراسم هایی را در ایام ماه محرم و صفر برپا می کردند که مردم به آنها اعتقاد داشته و دارند.

این شاعر، نویسنده و مدرس دانشگاه معتقد است که شاید باورها و اعتقادات نسبت به قدیم کمتر و ضعیف تر شده باشد اما در عین حال هنوز هم اعتقاد، خواست ها و منش هایی به این مراسمات در میان مردم وجود دارد.

از علم گردانی و مختک چرخانی تا روضه خوانی

دکتر حمیدی با اشاره به آیین های ویژه ماه محرم و صفر گفت: حدود 10 روز پیش از محرم در برخی محلات بوشهر مراسم های مربوط به این ماه آغاز می گردد و با آیین هایی از قبیل علم گردانی از این ماه ها استقبال می نمایند.

مولف کتاب فرهنگنامه بوشهر بیان نمود: علم گردانی به این صورت است که دسته ای با گرداندن علمی بزرگ در کوچه ها و محله های مختلف شهر، به جمع آوری یاری برای مراسمات ایام محرم می پردازند که به آن علم چرخانی گفته می گردد.

وی با اشاره به آیین مَختک گردانی و شرح چگونگی آن می گوید: معمولا همراه علم، مختک نیز چرخانده می شده، واژه مختک همان مخدّک یا مخدّه به معنی تکیه گاه، و وسیله ای برای خواباندن بچه است. مردم مختک را به عنوان وسیله خواب و گهواره حضرت علی اصغر در محلات چرخانده و همزمان به خواندن لای لای (لالایی) برای این طفل شیرخواره کربلا می پردازند و با رفتن به درب خانه ها مورد استقبال و یاری های مردمی قرار می گیرند که این یاری ها شامل پول، و موادی همچون شکر، چای و برنج برای برگزاری مراسمات دهه اول محرم است.

دکتر سید جعفر حمیدی اظهار کرد: از شب اول محرم برنامه روضه خوانی، در مساجد، تکایا، حسینیه ها و برخی اوقات نیز در خانه های شخصی برپا می گردد که این مراسم ها تا روز دهم محرم و شب عاشورا ادامه دارد.

روایت های تاسوعا و عاشورا در بوشهر

این پژوهشگر ادامه داد: یک روز قبل از واقعه عاشورا -یعنی روز تاسوعا-، در برخی از محله ها مراسم تاسوعا برگزار شده و وقایعی مانند ورود امام حسین (ع) به کربلا و خیمه زدن و سکونت ایشان و سپس شهادت سیدالشهدا توسط شمر بن ذی الجوشن در این ایام به صورت تعزیه به نمایش گذاشته می گردد.

وی شرح داد: کلمه شمر به معنی دامن به کمر زدن و آستین بالا زدن است، که این شخص در روز عاشورا دامن لباسش را به کمر بسته و آستین بالا زده و برای کشتن امام حسین علیه السلام به گودی قتلگاه می رود.

بیشتر به ظواهر محرم و عاشورا پرداخته می گردد

حمیدی که دکترای زبان و ادبیات فارسی و سابقه سالها تدریس و پژوهش را در کارنامه خود دارد، می گوید: متاسفانه روایت ها و تاریخ های دقیق در روی منبرها به مردم گفته نشده است که این می تواند بر اثر کم اطلاعی و یا موارد دیگری باشد. حتی تاریخ ورود امام حسین (ع) به کربلا و یا رفتن ایشان به درستی برای مردم شرح داده نشده است.

این مدرس دانشگاه اینگونه روایت می نماید: شمر به سنان می گوید برو و سر امام حسین را از تن جدا کن. البته ایشان زخم های زیادی از نیزه و سنان و شمشیر و... خورده بود. سنان می رود که سر از تن امام حسین علیه السلام جدا کند اما بدنش از ترس می لرزد. شمر مهیبی به سنان میزند و خودش این کار را انجام می دهد. این واقعه اتفاق می افتد و در گذشته همین رویداد را در بوشهر و برخی از محله ها به صورت تعزیه نمایش می داده اند که هنوز هم این رسم ادامه دارد.

وی عنوان نمود: مراسم روز عاشورا و تمام جنگ بین امام حسین (ع) و کفار ابن سعد در یک نصف روز یعنی از صبح تا ظهر روز عاشورا رخ می دهد و نمایش تعزیه نیز به این اتفاقات و روایت ها می پردازد. از قدیم مراسم تاسوعا و عاشورا در محلاتی چون امامزاده، خواجه ها و شِکَری در قالب تعزیه اجرا می شده و اینگونه روز عاشورا را روایت می نموده اند.

این پژوهشگر با ابراز تاسف از پررنگ تر بودن ظواهر نسبت به بیان وقایع به خبرنگاران گفت: در شهری مانند تهران به مدت 10 شب آرامش را از مردم می گیرند و تمام کوچه ها و خیابان ها مملو از مردم است، ولی آگاهی کم است و تاریخ دقیق وقایع و چرایی این حوادث برای مردم شرح داده نمی گردد بلکه بیشتر به ظواهر محرم و عاشورا پرداخته می گردد.

مجله زیتوا: مجله زیتوا | مجله خبری ایران و جهان پیرامون