میراث مجتبی مینوی - راه ساری

المیرا خانلرخانی، مدیر کتابخانه استاد مینوی همزمان با سالگرد درگذشت مجتبی مینوی (هفتم بهمن ماه) در گفت وگو با خبرنگاران، درباره این کتابخانه (واقع در خیابان شریعتی، بالاتر از خیابان شهید مطهری، کوچه استاد مجتبی مینوی (سعدی سابق)) بیان نمود: این کتابخانه از ابتدا با نیت اهدای کتاب ها به بنیاد شاهنامه پایه گذاری شد. چون خود مرحوم مینوی عضو بنیاد شاهنامه بود، این کتابخانه را به بنیاد شاهنامه اهدا کرد. پس از فوت شان مدتی کتابخانه تعطیل بود و بعد از آن در اواخر دهه 60، کتابخانه با چند مجموعه دیگر از جمله انجمن حکمت و فلسفه ایران و مرکز مطالعات و تحقیقات فرهنگی ادغام شد. در حال حاضر کتابخانه تابعه مرکز مطالعات فرهنگی است که در واقع از نظر سلسله مراتبی زیر نظر وزارت علوم تلقی می گردد؛ چون بنیاد شاهنامه بعد از انقلاب منحل شد و دیگر عملاً بنیاد شاهنامه ای روی اساس و پایه سابق خود شکل نگرفت.

مدیر کتابخانه استاد مینوی در پاسخ به سوالی درباره علت ناشناخته بودن این کتابخانه برای بعضی افراد، گفت: این ناشی از بی انگیزگی خود افراد است. چون اگر واقعاً علاقه مند باشند، به این کتابخانه می آیند. ما حتی نزدیک دو سال است که با مکاتباتی با شهرداری منطقه 7، با وجود تمام دشواری ها توانستیم اسم کوچه را هم به اسم استاد مینوی تغییر دهیم.

او اضافه کرد: این استقبال چیزی است که باید از دانشگاه ها و دانشجویان رشته ادبیات و تاریخ شکل بگیرد. ضمن این که چون کتابخانه های عمومی بیشتر حالت قرائت خانه پیدا نموده اند و ما این فضا را این جا نداریم استقبال افراد به نسبت کم تر و این مکان برای شان ناشناخته تر است.

خانلرخانی در ادامه به اهمیت کتاب های موجود در این کتابخانه اشاره و اظهار کرد: چون کتاب ها مرجع هستند، به خاطر قدمت کتاب ها و رعایت یک سری مسائل که بعداً به آسیب دیدگی کتاب ها منجر نگردد کتابی امانت داده نمی گردد. اما محدودیتی در استفاده از آن ها در خود کتابخانه وجود ندارد. در عین حال شرایط سخت دیگر کتابخانه ها را هم برای ثبت نام ندارد. استفاده از این کتابخانه برای عموم امکان پذیر است اما معمولاً الویت با دانشجویان و محققان است و آن ها با یک کارت شناسایی معتبر که نشان بدهد فرد به چه منظور به کتابخانه مراجعه نموده است، می توانند از آن استفاده نمایند.

او سپس با بیان این که به طور کلی مراجعه نمایندگانی هستند که ثابت می آیند و استقبال مثبتی هم داشته اند، گفت: آن ها از این که اسم کوچه با نام خود مرحوم مینوی معین شده استقبال نموده اند و تغییر نام کوچه، مقداری در آشنایی سایر افراد مؤثر بوده است. خصوصاً این که سایت کتابخانه و پژوهشگاه هم در دست راه اندازی و اجرا قرار گرفته است و کتابخانه به این نحو هم معرفی می گردد. اما در همه حال این کتابخانه مراجعه نمایندگان خاصی را دارد که محققان، مترجمان و مصححان نسخه های خطی هستند و در این سال ها این مخاطبان و مراجعان خاص خود را حفظ نموده است. البته افرادی هم در طول این سال ها اضافه شده اند.

مدیر کتابخانه استاد مینوی همچنین درباره تعداد کتاب های موجود در این کتابخانه گفت: حدود 25 هزار جلد کتاب وجود دارد که دوسوم آن ها مربوط به دوران خود مرحوم مینوی است. مابقی بعد از فوت ایشان توسط اعضای هیئت امنای کتابخانه اضافه شده و تعداد کمی هم مربوط به انتشارات خود پژوهشگاه است. همچنین تعداد کمی از آن ها کتاب هایی هستند که محققان، مترجمان و مصححانی که برای فراوری کتاب های شان از منابع این کتابخانه استفاده نموده اند، و بعد کتاب شان چاپ شده است آن ها را به کتابخانه اهدا نموده اند.

خانلرخانی در سرانجام گفت که یکی، دو تا میز قدیمی متعلق به زمان حیات مجتبی مینوی، چند قاب عکس و چند تصویر شخصی او در این کتابخانه وجود دارد.

بنا بر معرفی سایت پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، کتابخانه استاد مینوی، در اصل، متعلق به مجتبی مینوی، ادیب و دانشمند معاصر بوده که در 1355.10.26 آن را به ملت ایران هدیه نموده است. ابتدا کتاب ها به مالکیت بنیاد شاهنامه فردوسی درآمد و سپس با ادغام بنیاد مزبور در مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی (پژوهشگاه کنونی)، کتابخانه تابع مؤسسه مزبور شد و در سال 1362 رسماً بازگشایی و پذیرای محققان و دانش پژوهان شد. این کتابخانه در حال حاضر به صورت واحدی از مدیریت کتابخانه های پژوهشگاه اداره می گردد.

مجموعه کتابخانه شامل کتاب هایی به زبان های فارسی، عربی، اردو، انگلیسی، فرانسه، ایتالیایی، روسی و … است. این کتابخانه همچنین دارای نسخه های خطی و عکسی در زمینه های ایران شناسی، اسلام شناسی، تاریخ، ادبیات و جغرافیاست.

در بسیاری موارد، یادداشت های خطی مینوی نیز در حاشیه کتاب ها ثبت شده است که بر ارزش و اهمیت کتاب ها می افزاید.

مجتبی مینوی طهرانی، ادیب، نویسنده، مصحح، مورخ و مترجم، 19 بهمن ماه 1281 به دنیا آمد و 7 بهمن 1355 در زادگاهش تهران درگذشت.