آلودگی هوا و تاثیر آن بر شیوع گسترده تر ویروس کرونا - راه ساری

به گزارش خبرنگاران به نقل از دیجیاتو، آسمان های آبی و پاک ماه ها پیش به نمادی برای پاندمی تبدیل شده بودند. چنین اتفاقی یکی از معدود مزایای پاندمی ویروس کرونا بود، خصوصا وقتی این حقیقت را در نظر بگیریم که آلودگی هوا سالانه جان 4.2 میلیون نفر را در سراسر جهان می گیرد. اما روزهای آسمان های آبی اکنون به سرانجام رسیده و جهان در فرایندی آهسته و پیوسته در صدد بازگشت به روال عادی گذشته است.

حالا محققان دریافته اند که آلودگی هوا به شکلی چشمگیر بر شیوع گسترده تر کووید-19 تاثیر گذاشته و اگر آسمان کشورهای مختلف جهان تمیزتر بود، افراد کمتری جان می باختند. گذشته از آسیب وارد شده به سیستم ایمنی و دستگاه تنفسی افرادی که برای چندین دهه در شهرهای آلوده زندگی نموده اند، محققان می گویند که ذرات آلودگی هوا می توانند نقش نوعی وسیله نقلیه را برای ذرات ویروسی ایفا نمایند.

این یافته های جدید می توانند تاثیری شگرف روی تصمیم گیری دولت های مختلف در قبال قرنطینه طی ماه های آینده داشته باشند. محققان اکنون باور دارند که با تمیز نگه داشتن هوا، می توانیم پاندمی را تا حد زیادی تحت کنترل درآوریم.

دکتر ژیائو وو و دکتر ریچل نتری از دانشگاه هاروارد می گویند یافته های جدید نشان می دهند که حتی افزایش ناچیز ذره ای به نام PM2.5 در هوا، تاثیری شگرف در شرایط سلامت آمریکا داشته است. افزایش تنها 1 میکروگرمی این ذره در هر متر مربع، به افزایش 15 درصدی مرگ های ناشی از کووید-19 منجر شده است.

برای مقایسه باید گفت که آژانس حفاظت محیطی آمریکا می گوید سقف امنیتی برای سیستم تنفسی مردم، وجود 12 میکروگرم PM2.5 در هر متر مربع است. از طرف دیگر، سازمان بهداشت جهانی هم دستورالعمل هایی سالانه منتشر می نماید و در آخرین گزارش اش آمده که میزان مجاز برای PM2.5، بالغ بر 10 میکروگرم در هر متر مربع است. طی امسال میلادی، بخش هایی از شهر نیویورک، سطوح بالاتری از PM2.5 را نسبت به میزان مجاز در هوای خود داشته اند. محققان این بحث را پیش می کشند که این موضوع تاثیری حقیقی روی شیوع گسترده کرونا ویروس در نیویورک داشته و به همین خاطر بود که مرگ ومیر در این ایالت طی ماه آپریل، بیشتر از هر ایالت دیگری بود.

آرون برنشتاین، مدیر مرکز اقلیم، سلامت و زیست محیط جهانی در دانشگاه هاروارد می گوید: شواهد بسیار واضحی داریم که نشان می دهند افرادی که در گذر زمان در مناطق آلوده تر زندگی نموده اند، به احتمال بیشتری به ویروس کرونا جان می بازند.

مطالعات اجرا شده روی 3080 شهرستان در ایالات متحده نشان می دهد افرادی که در این مناطق زندگی نموده و برای 15 الی 20 سال در معرض آلودگی شدید هوا بوده اند، نرخ مرگ ومیر بسیار بالاتری نسبت به دیگر افراد دارند. اگرچه مطالعات تازه هنوز توسط پژوهشگران مستقل آنالیز نشده اند، وو می گوید احتمالا ارتباط میان کرونا ویروس و آلودگی را بتوان در این جستجو کرد که افراد حاضر در مناطق آلوده، از پیش با مسائل سیستم تنفسی و همینطور مسائل قلبی روبرو بوده اند. تا به امروز اثبات شده که آلودگی هوا به تضعیف سیستم ایمنی منجر می گردد و بنابراین بدن مردم توانایی کمتری در مبارزه با عفونت خواهد داشت.

محققان در پژوهش خود به این نتیجه رسیده اند که اگر منهتن میانگین ذرات PM2.5 را طی 20 سال اخیر به اندازه تنها یک واحد (یعنی یک میکروگرم به ازای متر مربع) کاهش می داد، احتمالا شاهد 248 مورد مرگ کمتر به خاطر کووید-19 در ماه آپریل بودیم.

در تحقیقات اجرا شده در منطقه لومباردی و امیلیا روماگنا در شمال ایتالیا نیز، محققان شاهد ارتباطی مستقیم میان نرخ مرگ ومیر ناشی از کووید-19 و آلودگی هوا بوده اند. تا روز 26 آپریل امسال، لامباردی با 13325 مورد مرگ ناشی از کووید-19، بخش اعظمی از آمار جان باختگان ایتالیا را به خود اختصاص داده بود و منطقه امیلیا روماگنا هم با 3386 مورد مرگ، در رده دوم قرار داشت. بنابراین محققان آغاز به پژوهش روی تاثیر هوای بی کیفیت در شیوع گسترده ویروس کردند و اعلام نمودند که آلودگی بسیار بالا در شمال ایتالیا باید به عنوان یکی از فاکتورهای اضافه در نرخ مرگ ومیر بالا در نظر گرفته گردد.

این ها نخستین تحقیقاتی نیستند که به آنالیز ارتباط میان سطوح آلودگی هوا و مرگ های ناشی از بیماری های ویروسی می پردازند. یک پژوهش در سال 2003 دریافت که مبتلایان به سارس، ویروس سیستم تنفسی که عملکردی بسیار شبیه به کووید-19 دارد، در صورت زندگی در مناطقی با آلودگی بسیار زیاد هوا، به احتمال بیشتری جان خود را از دست می دهند.

آرون برنشتاین از هاروارد شرح می دهد که: به ازای افزایش ناچیز آلودگی هوا، شاهد افزایش قابل توجه مرگ ومیر خواهیم بود. می توانید به سراغ هر شهری در جهان بروید و خواهید داد که آلودگی هوا تاثیری برجسته روی وخامت بیماری ناشی از کرونا ویروس دارد.

علاوه بر این، در تحقیقاتی دیگر معین شده که Sars-CoV-2 (ویروسی که منجر به بیماری کووید-19 می گردد) حتی روی ذرات PM10 هم سوار می گردد: این ها ذراتی بسیار مشابه به PM2.5 هستند که البته ابعادی اندک عظیم تر دارند. محققان حاضر در چندین دانشگاه ایتالیا می گویند که ویروس به یاری ذرات آلودگی هوا، به شکل موثرتری جابه جا خواهد بود. اما درست مثل بسیاری دیگر از تحقیقات اجرا شده روی کرونا ویروس، این پژوهش هم باید توسط متخصصین مستقل آنالیز گردد.

اقلیت ها و آسیب پذیری بیشتر از هر کس دیگر

این یافته ها می توانند به دولت ها یاری نمایند که تصمیماتی هوشمندانه تر درباره قرنطینه ها و محدودیت های گسترده اتخاذ نمایند و مقامات بهداشتی هم می توانند از همین حالا به فکر تامین ونتیلاتورهای بیشتر باشند.

در کوتاه مدت، این یافته ها می توانند به کشورهایی که هنوز تحت تاثیر شیوع گسترده قرار نگرفته اند یاری نمایند تا تدابیر لازم را به سرعت به کار بگیرند. وو می گوید: این کشورها می توانند دست به کار شده و برای مثال تدابیری سخت گیرانه تر برای فاصله گذاری اجتماعی به کار ببندند.

محققین هاروارد می گویند که یافته هایشان از آن جهت اهمیت دارد که بسیاری از جوامع اقلیت و فقیر که بیشتر از هر کس دیگری در معرض آلودگی هوا هستند، به صورت خاص در خطر ابتلای وخیم به کرونا ویروس خواهند بود. در آمریکا، سیاه پوستان و دیگر اقلیت های نژادی تا 50 درصد بیشتر از هرکس دیگری در معرض آلودگی PM2.5 هستند، خیلی ساده به این خاطر که در مناطق حومه شهر و صنعتی گذران زندگی می نمایند. همین افراد در ضمن به خاطر نابرابری اجتماعی و دسترسی ضعیف تر به بهداشت، بیشتر از هر قشر دیگری به بیماری های زمینه ای مانند دیابت و بیماری های قلبی مبتلا شده اند.

برداشتن محدودیت ها

درحالی که قرنطینه در بعضی کشورهای جهان به تعطیلی کارخانه ها و تردد کمتر اتومبیل در جاده ها منجر شده، سطح آلودگی هوا در سراسر جهان به شکلی چشمگیر کاهش یافته. بنابر آمار فهرست کیفیت هوا، میزان PM2.5 در شهرهای ووهان، سئول و دهلی نو به ترتیب با کاهش 44 و 54 و 60 درصدی همراه بوده است.

اما محققان باور دارند که کاهش آلودگی هوا صرفا اتفاقی کوتاه مدت بوده و احتمالا با برداشته شدن محدودیت ها و بازگشت کسب وکارها به روال عادی، شاهد بدتر شدن شرایط کیفیت هوا باشیم. همین محققان هشدار می دهند که برای کاهش تاثیرات ناشی از موج بعدی کرونا ویروس، باید سطح آلودگی در تمام کشورها به کمترین میزان ممکن برسد.

از سوی دیگر، پژوهشگران اعتقاد دارند که باید این ماجرا را به عنوان زنگ خطر در نظر بگیریم و در دوران بحران کووید-19 و حتی بعد از آن، به محدود نگه داشتن آلودگی هوا ادامه دهیم تا از جان انسان ها محافظت کنیم. ماریا نیرا، مدیر واحد زیست محیط، تغییرات اقلیمی و سلامت در سازمان بهداشت جهانی می گوید: با این سطح از آلودگی هوا، نمی توانیم از این بحران خارج شویم. باید شرایط هوا را به محدوده سبز بازگردانیم.

پژوهش دانشگاه هاروارد نشان دهنده ارتباط نزدیک آلودگی هوا و سلامت عمومی است و خاطر نشان می نماید که هر دو فاکتور، تاثیری شگرف روی رشد مالی کشورها دارند. کاهش آلودگی هوا نباید صرفا به عنوان راهکاری برای افزایش سلامت عمومی در نظر گرفته گردد، بلکه باید یک عامل پیشرانه مالی نیز باشد. نیرا می گوید: اگر ما به فرایند توسعه مالی سابق بازگردیم، مسائل سلامتی گسترده به وجود می آوریم و در عین حال شاهد مسائل مالی عظیم خواهیم بود.

او در ادامه سخنانش می گوید که دولت ها باید به این یافته ها توجه نشان داده و تصمیمات هوشمندانه راجع به چگونگی برداشتن محدودیت ها اتخاذ نمایند. ما باید در برابر وسوسه هایمان مقاومت نموده و برای احیای اقتصاد هم که شده، از استفاده از سوخت های فسیلی و اتومبیل های پرمصرف دست بکشیم.

بعضی از کشورهای جهان همین حالا هشدارهای محققین را جدی گرفته اند. برای مثال در شهر میلان ایتالیا، محدودیت آمد و شد، با افزایش وسایل نقلیه پاک در سطح شهر همراه خواهد بود. شهردار این شهر در ضمن برای ترغیب مردم به عدم استفاده از اتومبیل ، برنامه ای برای ساخت یک جهت 35 کیلومتری برای دوچرخه ها و اسکوترها در دستور کار دارد. از سوی دیگر، متروی میلان تنها از 30 درصد از ظرفیت خود استفاده خواهد نمود تا فاصله گذاری اجتماعی به خوبی رعایت گردد. به این ترتیب، به جای 1.4 میلیون نفر، روزانه تنها 400 هزار نفر با مترو جابه جا خواهند شد.

در ایران نیز، بسیاری از کلان شهرها از جمله تهران در فصل های پاییز و زمستان با مسائل جدی از نظر آلودگی هوا روبرو هستند و احتیاج به استفاده از تدابیر مشابه شدیدا احساس می گردد. خوشبختانه به نظر می رسد که مسئولین ایرانی از مدت ها پیش به هشدارهای محققان توجه نشان داده اند. برای مثال سید محمد جزایری، رئیس شبکه بیماری های ویروسی، در ماه شهریور سخنانی را بیان نمود که بازتابی از هرآنچه در این مقاله خواندیم بود:

در تهران که از نظر خطر آلودگی و سرایت کووید-19 در شرایط مناسبی به سر نمی برد، برداشتن محدودیت طرح ترافیک از نگاه بعضی ممکن است سبب کاهش تماس افراد به دلیل استفاده از وسیله نقلیه شخصی گردد، ولی از سوی دیگر سبب افزایش میزان آلاینده ها در هوا و احتمال افزایش موارد بیماری و مرگ و میر ناشی از کووید-19 خواهد شد. بنابراین، توصیه می گردد که دستگاه های اجرایی کشور از الان به فکر چاره اندیشی برای کاهش این معضل در آستانه ورود به فصل پاییز باشند.

البته که صحبت درباره روینمودهای ضروری یک چیز است و پیاده سازی آن ها چیزی دیگر.

نیرا عقیده دارد که بعد از پشت سر گذاشتن بحران کووید-19، باید به دنبال ساخت جوامعی پاک تر باشیم و تنها از این طریق است که با آمادگی کامل به استقبال بحران های بعدی خواهیم رفت. او می گوید: بعد از برداشتن ماسک ها، قادر به تنفس هوایی پاک تر خواهیم بود.