آیا مرکز آینده پژوهشی جای ستاد احیای دریاچه ارومیه را می گیرد؟ - راه ساری

ایرنا -دریاچه ارومیه بزرگ ترین دریاچه داخلی ایران و دومین دریاچه آب شور دنیا است، آب این دریاچه بسیار شور بوده و عمدتا از رودخانه های زرینه رود، سیمینه رود، گادر، باراندوز، شهرچای، نازلو و زولا تغذیه می شود، حوضه آبریز این دریاچه بیش از 51 کیلومتر مربع است که سه درصد مساحت کل کشور را دربر می گیرد، این حوضه با داشتن دشت هایی مانند دشت تبریز، ارومیه، مراغه، مهاباد، میاندوآب، نقده، سلماس، پیرانشهر، آذرشهر و اشنویه یکی از کانون های ارزشمند فعالیت کشاورزی و دامداری در ایران به شمار می رود اما همین دشت ها به مرور جان دریاچه را که همان آب است از آن گرفتند و روزگارش را سیاه کردند.

زمانی دریاچه ارومیه مامن و زیستگاه طبیعی جانوران زیادی از جمله انواع پستانداران، پرندگان ، خرندگان ، دوزیستان و حتی ماهی بود که برای مدتی این زیستمندان ارزشمند زیستگاه خود را در دریاچه از دست داده بودند اما اکنون شواهد نشان می دهد که تلاش های دولت تدبیر و امید و تکاپوی ستاد احیای دریاچه ارومیه به ثمر نشست و دوباره این صاحب خانه ها به خانه خود بازگشتند.

دریاچه ارومیه با داشتن بیش از 100 جزیره کوچک صخره ای محل توقف پرندگان مهاجر از جمله فلامینگو، پلیکان، کفچه نوک، اکراس، لک لک، اردک پیسه، نوک خنجری، چوب پا و مرغ نوروزی است، آب آن بسیار شور و میزان نمک محلول در آن دو برابر اقیانوس هاست به این دلیل آب آن هیچ وقت یخ نمی زند.

از جمله مهم ترین بی مهرگان موجود در دریاچه می توان به آرتمیا اشاره کرد که گونه ای میگوی آب شور و از گونه های بومی دریاچه ارومیه است، این گونه مهم ترین منبع غذایی بسیاری از پرندگان آبزی مانند فلامینگوها به شمار می رود که با حیات دوباره دریاچه زندگی به آرتیما برگشت.

در واقع می توان دولت تدبیر و امید را نجات دهنده دریاچه ارومیه دانست چون تنها دولت محیط زیستی است و اولین مصوبه آن نیز محیط زیستی و مربوط به تشکیل ستاد احیای دریاچه ارومیه بود و جالب تر اینکه با توجه به اهمیت موضوع دولت آنرا شامل اصل 138 قانون اساسی دانست و بعد از آن طی جلسات متعددی مصوبات اجرایی تصویب و کارها آغاز شد و اکنون بعد از گذشت حدود هفت سال فعالیت و نزدیک به پنج هزار میلیارد تومان هزینه، حیات به نگین فیروزه ای کشور بازگشته است.

اصل 138 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

علاوه بر مواردی که هیات وزیران یا وزیری مامور تدوین آیین نامه های اجرایی قوانین می شود، هیات وزیران حق دارد برای انجام وظایف اداری و تامین اجرای قوانین و تنظیم سازمانهای اداری به وضع تصویب نامه و آیین نامه بپردازد. هر یک از وزیران نیز در حدود وظایف خویش و مصوبات هیات وزیران حق وضع آیین نامه و صدور بخشنامه را دارد ولی مفاد این مقررات نباید با متن و روح قوانین مخالف باشد.

دولت می تواند تصویب برخی از امور مربوط به وظایف خود را به کمیسیون های متشکل از چند وزیر واگذار کند. مصوبات این کمیسیون ها در محدوده قوانین پس از تایید رئیس جمهور لازم الاجرا است.

بر اساس اعلام ستاد احیای دریاچه ارومیه، بیشتر کارهای سازه ای احیا تمام شده که بر اساس پیش بینی های اولیه قرار بود همه اقدامات سخت افزاری تا بهمن ماه امسال پایان یابد که شامل انتقال آب زاب به دریاچه نیز بود اما به دلیل برخی مسائل از جمله تحریم ها شاید با یک یا دو ماه تاخیر افتناح شوند.

اما مساله مهم و سوالی که بیشتر اذهان را مشغول کرده این است که آیا بعد از دولت دوازدهم فعالیت ستاد احیای دریاچه ارومیه همچنان ادامه دارد؟ یا اینکه باز هم همچنان جزو اصل 138 قانون اساسی خواهد بود؟ که سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان متولی و ناظر بر ستاد احیای دریاچه ارومیه در یک حرکت پیشگیرانه، اقدام به راه اندازی مرکز آینده پژوهشی دریاچه ارومیه کرده تا اقدامات ستاد را در دولت بعدی دنبال کند که مستقیم زیر نظر معاون رئیس جمهوری و رییس سازمان حفاظت محیط زیست فعالیت خواهد کرد.

مرکز آینده پژوهشی (مهپاد) براساس مصوبه هیئت دولت در ساحل دریاچه ارومیه و در کیلومتر 30 جاده ارومیه با مهاباد و داخل سرمحیط بانی رشکان احداث می شود و پس از اتمام ساختمان آینده پژوهی دریاچه ارومیه وظایف ستاد احیای دریاچه ارومیه به این مرکز منتقل خواهد شد و راهبری احیا و حفظ دریاچه ارومیه را در حوضه آبریز آن در سه استان آذربایجان غربی، شرقی و کردستان بر عهده خواهد گرفت.

مسعود تجریشی مدیر دفتر برنامه ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه روز شنبه به خبرنگار محیط زیست ایرنا گفت: اساسنامه مرکز آینده پژوهشی دریاچه ارومیه را تهیه و از وزارتخانه های مرتبط هم نظر خواهی کردیم و اکنون منتظر تشکیل شورای عالی محیط زیست هستیم تا مصوب شود و بعد آنرا به کارگروه ملی تالاب ها ارائه دهیم چون در نظر داریم این الگو را برای تمام تالاب های کشور اجرا کنیم.

وی افزود: معاون اول رییس جمهوری از حدود دو سال پیش از ستاد خواست تا برای اقدامات انجام شده در فرایند احیای دریاچه ارومیه برای بعد از این دولت هم فکری بشود چون ممکن است دیگر اصل 138 نباشد بنابراین باید فکری برای حفظ شرایط کرد که بر اساس آن کارگروهی تشکیل دادیم و نگاهی به تجربه های دنیای کردیم، به عنوان نمونه دریاچه وایس ژاپن، دریاچه موری دارلینگ استرالیا و دریاچه دیگری در آمریکا مشابه دریاچه ارومیه و فعالیت های صورت در فرایند احیای آن بودند بنابراین اطلاعات آنها را گرفتیم و بعد از برگزاری جلسات متعدد و بررسی تمام زوایای این تجربیات اساسنامه اولیه را تهیه کردیم و نگاه این است که مرکز آینده پژوهشی علاوه بر حفظ دریاچه ارومیه، بتواند مدیریت تالاب های دیگر کشور را نیز انجام دهد.

معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست اظهارداشت: بخشی که در بودجه سالانه در قوانین مربوط به تالاب ها بود به اضافه برنامه پنج ساله ششم توسعه را به سند ملی احیا و حفاظت دریاچه ارومیه تبدیل کردیم و با این حساب زمانی که اساسنامه تایید شود و فعالیت ستاد در دولت بعدی متوقف شود، این مرکز در قالب این سند کارهای ستاد را به عنوان یک نهاد جدید ادامه می دهد.

وی در پاسخ به اینکه آیا مرکز آینده پژوهشی می تواند قدرت ستاد احیای دریاچه ارومیه را داشته باشد گفت: بطور قطع نه چون دیگر اصل 138 وجود نخواهد داشت

حالا ممکن است دولت بعدی هم بگوید که تالاب ها برای من مهم است و همه آنها را شامل اصل 138 بداند اما نمی توان مطمئن بود که این کار را انجام دهد.

تجریشی افزود: اصلا شاید هم دولت بعدی اعتقادش این باشد که ستاد احیا بماند، ما نمی توانیم بگوییم که کار ما تمام شد چون یک طرح ملی بود، همه گزارش ها در کتابخانه مرکزی شکل گرفته، اکنون بودجه سال 1400 دولت را بر ساس طرح های کاهش 40 درصد مصرف آب و نهاده در حوضه دریاچه بسته ایم یعنی اکنون با سازمان برنامه بودجه و کنندگان جلسات زیادی گذاشتیم و کنندگان آذربایجان از مرکز آینده پژوهشی بازدید کردند و قول دادند که حتما در مجلس پیگیری می کنند که این کارها ادامه داشته باشد.

وی تاکید کرد: ما واقعاً نه جناحی و نه دولتی نگاه نکردیم فقط سعی می کنیم این نهادی که ایجاد می شود بتواند ادامه پیدا کند و برای دیگر تالاب های کشور هم الگو باشد.

مدیر دفتر برنامه ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه درباره پایان یافتن کارهای سازه ای ستاد احیا گفت: پیش بینی کرده بودیم که کارهای سازه ای در آخر آذر ماه به پایان برسد اما به دلیل برخی مسائلی که تحریم ایجاد کرد به نظر می رسد بهمن ماه تمام شود مثلا قرار بود تصفیه خانه ارومیه آذر ماه تمام شود اما آخر بهمن تمام می شود چون یکی از دستگاه های مورد نیاز این کار که قرار بود از ایتالیا وارد شود را به کشور ثالث بردیم اما هنوز نتوانستیم آن را وارد کشور کنیم بنابراین کارها عقب ماند، به طور کلی ممکن است کارهای سازه ای با یک ماه تاخیر تمام شوند.

وی درباره طرح انتقال آب زاب به دریاچه گفت: در اجرای انتقال آب زاب به دریاچه فقط هزار و 500 متر از آن باقیمانده است و اگر به مشکل فنی مثلا فشار آب برخورد نکنند بیشتر از 100 روز کار ندارد. همچنین سد کانی سیب آبگیری شده، یک کانال 15 کیلومتری دارد که تقریبا تمام شده، بعد از آن به یک کانال زه کش دارد که به رودخانه گدار می رسد و در نهایت وارد دریاچه می شود که لایروبی فقط یک فاز از این رودخانه باقیمانده است ، همچنین باید حدود هشت هکتار زمین در جهت تملک شود که عمده کار انجام شده که به لحاظ سازه دی تا بهمن ماه کار تمام می شود.

معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست تاکید کرد: ما از ابتدا گفته بودیم که فاز بندی فاز بندی طرح را افتتاح نمی کنیم بلکه باید تمام شود و یک مرتبه همه را افتتاح کنیم بنابراین منتظر اتمام کامل آن می مانیم.

وی با بیان اینکه بیشترین درصد اعتبار تعیین شده، تامین شده است گفت: تا آخر امسال حدود پنج هزار میلیارد تومان هزینه کردیم، دولت هم امسال حدود 825 میلیارد تومان اعتبار برای همه پروژه های سازه ای در نظر گرفته تا تمام شوند، بنابراین هیچ کدام از پروژه ها مشکل پولی ندارند فقط مشکل تحریم ها است که تا حدودی کارها را به عقب می اندازد چون گاهی برای وارد کردن یک سری دستگاه با مشکل روبرو می شویم.

مجله سرگرمی: مجله سرگرمی، تفریحی و گردشگری