جدال بر سر پیاده راه سازی در چهارباغ صفوی اصفهان - راه ساری

چهارباغ اصفهان در دوره قاجار و پهلوی دستخوش تغییرات بسیار شد. در دوره قاجار سراسر لایه های تاریخی این خیابان بارها شخم زده شد و محصولات کشاورزی در آن کشت شد. در دوره پهلوی اول تاسیسات شهری متعدد اصفهان درست از درون لایه های مختلف تاریخی عبور کرد و تخریب لایه های مختلف به منظور آبرسانی و برق رسانی به شهر اصفهان چیزی از لایه های تاریخی بر جای نگذاشت. در دوره پهلوی دوم نیز سرویس های بهداشتی زیرزمینی دل چهارباغ را شکافت و لایه های تاریخی را نابود کرد تا چشمه های سرویس بهداشتی زیر سطح خیابان احداث شوند.

با این حال باستان شناس ها از سال گذشته - آن هم به دلیل تصمیم شهرداری اصفهان برای ایجاد پیاده راه چهارباغ صفوی- قادر به یافتن بخش های تاریخی در این خیابان شده اند. یک حوض تاریخی به طول و عرض 29متر در بخشی از این خیابان صفوی یافت شده که به گفته علمدار علیان، مسئول باستان شناسی اصفهان، جز چند قطعه در حاشیه ها، چیزی از آن باقی نمانده است و 25درخت چنار درون این حوض ریشه دوانده اند.

کمی بالاتر از این حوض تاریخی که جزو قطعاتی از حاشیه آن که به رنگ آبی است - سایر بخش های آن خرد شده و از بین رفته اند - یک حوض دیگر واقع شده است که شهرداری اصفهان با همراهی اداره کل میراث فرهنگی این شهر درصدد بازسازی مولاژ آن در لایه سطحی پیاده راه هستند.

سنگفرش قاجاری نیز بخشی دیگر از یافته های باستان شناسی در بخش پایینی چهارباغ صفوی اصفهان است که با همکاری میراث فرهنگی و شهرداری اصفهان به صورت پالت های شماره گذاری شده به یک انبار منتقل شدند تا پس از انتها فعالیت های باستان شناسی و جلوگیری از آسیب های احتمالی حین اجرای پروژه عمرانی بار دیگر بر همان نقطه قرار بگیرند و همین اتفاق نیز افتاده است.

• غوغای یک تصویر

پیاده راه سازی در خیابان چهارباغ صفوی اصفهان جریان داشت تا آنکه انتشار یک تصویر از سوی یکی از دوستداران میراث فرهنگی اصفهان با عنوان بتن ریزی در چهارباغ عباسی اصفهان غوغایی تازه برپا کرد. تصاویر منتشر شده نشان می داد که شهرداری اصفهان اقدام به بتن ریزی بر محور تاریخی چهارباغ اصفهان نموده و جدال از همین نقطه شروع شد.

هیأتی از پژوهشکده باستان شناسی و دفتر حفظ و احیای بناها و محوطه های تاریخی چراغ خاموش به اصفهان رفتند تا عملکرد شهرداری اصفهان در پروژه پیاده راه سازی محور چهارباغ را زیر ذره بین بگذارند.یک روز پس از سفر این هیأت به اصفهان، شهرداری اصفهان خبرنگاران حوزه میراث فرهنگی را به محور چهارباغ صفوی دعوت کرد تا از نزدیک آنچه را در این محور اتفاق افتاده است با رسانه ها در میان بگذارد.

هیأت میراث در نشست با مسئولان شهرداری اصفهان از آنها خواسته بود پروژه پیاده راه سازی در چهارباغ صفوی اصفهان را تا اطلاع ثانوی متوقف نمایند تا آنالیز های باستان شناسی با دقت بیشتر انجام گردد و طرح مورد احتیاج برای ادامه جهت از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در اختیار شهرداری قرار بگیرد.

• تفاهم دوجانبه

اعضای هیأت میراث مشتمل برسید هادی احمدی، مدیرکل دفتر حفظ و احیای بافت ها، بناها و محوطه های تاریخی و روح الله شیرازی، رئیس پژوهشکده باستان شناسی از شهرداری اصفهان خواسته بودند پس از انتها آنالیز های باستان شناسی در 20درصد باقیمانده از پروژه آنالیز های باستان شناسی محور چهارباغ اصفهان این پروژه را متوقف و از ادامه پیاده راه سازی صرف نظر نمایند تا داده های باستان شناسی معین نمایند خاتمه محور پیاده چهارباغ به کجا ختم می گردد.

این جلسه با تفاهم دوجانبه به انتها رسید و قرار شد شهرداری ادامه پروژه را متوقف کند، اما صبح روز بعد تصاویری ویدئویی در اختیار مدیرکل دفتر حفظ و احیای بافت ها، بناها و محوطه های تاریخی نهاده شد که معین می کرد کارگران شهرداری در حال ایزوگام کردن پوشش عایق بندی در بخشی پنهان شده از پیاده راه پشت دیواره های فلزی هستند. حالا سیدهادی احمدی می گوید براساس توافقات اجرا شده شهرداری اصفهان نباید چنین کاری می کرد تا طرح نهایی ادامه پیاده راه سازی از سوی سازمان میراث فرهنگی به شهرداری ارسال گردد.

سیدهادی احمدی در همین رابطه به خبرنگاران گفت: در جلسه مشترک قرار بر توقف فعالیت شهرداری در چهارباغ اصفهان بود چون شهرداری مجوزی برای عایق بندی بخشی از چهارباغ که پشت دیوارهای فلزی پنهان شده است، نداشت.

• چالش یکصدمتر

او با تأیید این مطلب که هم اکنون 80درصد از آنالیز های باستان شناسی محور چهارباغ اصفهان به انتها رسیده است و اتفاقا ناظر میراث فرهنگی نیز در این پروژه حاضر است اضافه کرد: دکتر شیرازی، رئیس پژوهشکده باستان شناسی در جلسه با مسئولان شهرداری اصفهان تأکید نموده بود که باید 20درصد باقیمانده از آنالیز های باستان شناسی چهارباغ صفوی اصفهان تنها در یکصدمتر از این محور هم به انتها برسد. حتی در آن جلسه شخصی که باید این آنالیز ها را انجام می داد نیز معین شد و مسئولان شهرداری هم قول توقف فعالیت دادند. به گفته احمدی، شهرداری اصفهان قرار بود ادامه پیاده راه سازی را منوط به ابلاغ جزئیات طرح نهایی از سوی میراث فرهنگی کند که متأسفانه پیش از این ابلاغ کار خود را با عایق بندی محور چهارباغ ادامه داده است.

• خلف وعده

17اسفندماه سال97 اداره میراث فرهنگی استان اصفهان در نامه ای به سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان با استناد به مصوبات شورای فنی سازمان میراث فرهنگی، شروط فعالیت در چهارباغ صفوی اصفهان را مشروط به رعایت 7بند کرد.نخست، گزارش های باستان شناسی مربوط به کاوش های اجرا شده در محور چهارباغ صفوی اصفهان به سازمان میراث فرهنگی ارسال گردد که مدیرکل دفتر حفظ و احیای بافت ها، بناها و محوطه های تاریخی و روح الله شیرازی رئیس پژوهشکده باستان شناسی می گویند، به رغم آنکه 80درصد از مطالعات باستان شناسی محور صفوی چهارباغ اجرا شده است اما تاکنون این گزارش را دریافت ننموده اند.

بند دوم شهرداری را مکلف نموده است امکان بازدید آثار یافت شده از کاوش های اجرا شده در خیابان چهارباغ را در مکان هایی که مقدور است در محل اصلی برای بازدیدنمایندگان فراهم کند که باز هم سیدهادی احمدی می گوید چنین اتفاقی نیفتاده است. در بند ششم صورتجلسه مربوط به چهارباغ آمده است که طرح مربوط به حدفاصل خیابان آمادگاه تا حاشیه زاینده رود به دلیل کامل نبودن اطلاعات باستان شناختی و روشن نبودن وضعیت لایه های زیرین احتیاج به بازنگری دارد. بنابراین باید با مجوز پژوهشگاه میراث فرهنگی نسبت به انجام مطالعات باستان شناسی اقدام و طرح پیشنهادی با استناد به شواهد تاریخی مجددا ارائه گردد.

بند ششم، درست همان نقطه جدال بر سر پیاده راه سازی چهارباغ صفوی اصفهان است که تبدیل به چالش اصلی میان شهرداری و میراث فرهنگی شده است. این نقطه همان 20درصد باقیمانده ای است که پژوهشکده باستان شناسی می گوید تا انتها اتمام مطالعات باستان شناسی آن پروژه چهارباغ اصفهان باید متوقف بماند تا داده های باستان شناسی معین نمایند که آثار به دست آمده یا باید در محل برای بازدیدنمایندگان به نمایش گذاشته شوند یا آنکه باید حفاظت شوند و یا به صورت مولاژ در سطح به نمایش عموم گذاشته شوند.

• تعجیل شهرداری به رغم برخورداری از مجوزهای لازم

شهرداری اصفهان تمایل دارد هرچه سریع تر محور چهارباغ صفوی را تبدیل به پیاده راه کند و سازمان میراث فرهنگی می گوید تا انتها آنالیز ها و مطالعات باستان شناسی در 20درصد باقیمانده که تنها 100 متر طول دارد، پروژه باید متوقف بماند و طرح نهایی اتمام پروژه چهارباغ از سوی سازمان میراث فرهنگی در اختیار شهرداری اصفهان قرار بگیرد. مدیرکل دفتر حفظ و احیای بافت ها، بناها و محوطه های تاریخی می گوید:

شهرداری اصفهان مجوز پژوهشگاه میراث فرهنگی را در دوره مدیریت گذشته دارد و تمامی اقدامات باستان شناس ها در محور چهارباغ نیز با مجوز پژوهشگاه اجرا شده است اما هنوز گزارش باستان شناسی در اختیار پژوهشگاه و سازمان میراث فرهنگی قرار نگرفته است. او با اعلام اینکه کلیات طرح پیاده راه سازی محور چهارباغ اصفهان از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی وگردشگری کشور مورد تأیید است، گفت: تنها اختلاف بر سر جزئیات اجرای این طرح است چون شهرداری اصفهان باید صبر می کرد تا جزئیات اجرای طرح در بخش های باقیمانده از سوی سازمان میراث فرهنگی به آنها ارسال گردد.

مجله زیتوا: مجله زیتوا | مجله خبری ایران و جهان پیرامون