حساسیت به لبنیات؛ علائم، دلایل، تشخیص و نحوه درمان

به گزارش راه ساری، حساسیت به لبنیات یکی از مسائل رایجی است که می تواند مصرف شیر و سایر فرآورده های لبنی را با چالش روبرو کند. محصولات لبنی غذاهایی هستند که از شیر حیوانات و معمولاً از شیر گاو فراوری می شوند، در حالی که جایگزین های لبنیات از شیر گیاهی تهیه می شوند. لبنیات به علت داشتن پروتئین، انواع ویتامین ها و مواد معدنی جایگاه ویژه ای در رژیم غذایی دارند. با این حال، شیر گاو شایع ترین غذای آلرژی زا در شیرخواران و بچه ها خردسال است و ممکن است حساسیت به آن تا دوران بزرگسالی ادامه یابد.

حساسیت به لبنیات؛ علائم، دلایل، تشخیص و نحوه درمان

آلرژی به لبنیات یا شیر زمانی رخ می دهد که بدن فرد در هنگام روبروه با پروتئین های موجود در شیر یک واکنش ایمنی را تجربه می نماید. سیستم ایمنی این افراد پروتئین های لبنیات را مثل عوامل بیماری زا و باکتری ها به عنوان یک عامل خارجی تشخیص می دهد. این موضوع باعث ایجاد پاسخ ایمنی می گردد که علائم آن می تواند از خفیف تا بسیار شدید متغیر باشد. در این مقاله از خبرنگاران مگ درباره علائم و علل حساسیت به لبنیات و تفاوت آن با عدم تحمل لاکتوز صبحت می کنیم. با ما همراه باشید.

علائم حساسیت به لبنیات

تقریباً 2 تا 3 درصد بچه ها زیر سه سال به شیر حساسیت دارند. اگرچه در بسیاری از بچه ها با افزایش سن حساسیت به لبنیات برطرف می گردد، اما برخی شواهد نشان می دهد که ممکن است این مشکل در 20 درصد افراد تا بعد از 16 سالگی باقی بماند.

اگرچه شیر گاو در بین تمام انواع لبنیات شایع ترین ماده آلرژی زا محسوب می گردد، اما برخی افراد به شیر سایر حیوانات مانند بز و گوسفند هم واکنش آلرژیک نشان می دهند. شیرهای گیاهی که از بادام، سویا و برنج تهیه می شوند هم می توانند در برخی افراد باعث بروز واکنش آلرژیک شوند. بسیاری از مردم ممکن است آلرژی به لبنیات را با عدم تحمل لاکتوز یا عدم تحمل پروتئین شیر گاو اشتباه بگیرند. چون بیشتر علائم آن ها شبیه به یکدیگر است. اما حقیقت آن است که این سه مشکل تفاوت زیادی با یکدیگر دارند.

معمولاً علائم آلرژی به لبنیات در چند ماه اول زندگی و قبل از 6 ماهگی ظاهر می گردد. شدت واکنش های آلرژیک می تواند از خفیف و جزئی تا شدید و تهدیدنماینده زندگی متغیر باشد. معمولاً علائم در عرض چند دقیقه تا چند ساعت پس از مصرف شیر ظاهر می شوند. اگرچه آلرژی به لبنیات می تواند آلرژی به هر محصول لبنی را شامل گردد، اما اغلب اوقات نسبت به شیر گاو رخ می دهد.

فردی که به شیر یا لبنیات حساسیت دارد، ممکن است علائم مختلفی را تجربه کند، از جمله:

  • کهیر
  • خس خس سینه
  • خارش
  • سرفه
  • مشکل در تنفس
  • استفراغ
  • تورم لب ها، زبان یا گلو

گاهی اوقات، شیر گاو می تواند به آنافیلاکسی منجر گردد. آنافیلاکسی، یک واکنش آلرژیک شدید است که یک اورژانس پزشکی محسوب می گردد. علائمی که نشان می دهند یک نفر دچار واکنش آنافیلاکسی شده است، شامل موارد زیر می شوند:

  • خشن شدن صدا
  • تنگی نفس
  • صورت برافروخته
  • ضعف ناگهانی
  • غش

دلایل حساسیت به لبنیات

علائمی که افراد مبتلا به آلرژی تجربه می نمایند به علت واکنش بدن آن ها نسبت به پروتئین های موجود در محصولات لبنی ایجاد می گردد. به عنوان مثال، در شیر گاو دو پروتئین اصلی به نام های پروتئین وی یا آب پنیر (Whey) و کازئین (Casein) وجود دارد که می توانند در برخی افراد باعث واکنش آلرژیک شوند. این مواد آلرژی زا باعث ایجاد یک پاسخ ایمنی در بدن می شوند. چون سیستم ایمنی کوشش می نماید که با آن ها مبارزه کند.

در پاسخ به مصرف پروتئین های لبنی که سیستم ایمنی آن ها را به عنوان عامل مهاجم شناسایی می نماید، بدن بیش از حد واکنش نشان می دهد و آنتی بادی هایی به نام ایمونوگلوبولین E (IgE) فراوری می نماید. هنگامی که این آنتی بادی ها به وسیله پروتئین های شیر فعال می شوند، مواد شیمیایی ای مانند هیستامین ها را آزاد می نمایند که به بروز واکنش آلرژیک منجر می گردد.

در پاسخ به هر ماده آلرژی زا یک نوع آنتی بادی خاص فراوری می گردد. به همین علت است که برخی از افراد ممکن است فقط به محصولات لبنی حساسیت داشته باشند. چون در بدن آن ها فقط آنتی بادی های IgE مخصوص لبنیات وجود دارد. سایر افراد ممکن است انواع بیشتری از آنتی بادی های IgE را داشته باشند و به همین علت نسبت به چند ماده مختلف واکنش آلرژیک نشان می دهند.

محققان به طور دقیق نمی دانند که چرا برخی از مواد باعث ایجاد آلرژی می شوند و برخی دیگر در بروز این مشکل نقشی ندارند. عوامل متعددی مانند سابقه خانوادگی ابتلا به آلرژی احتمالاً در ایجاد حساسیت نقش دارد.

تفاوت با عدم تحمل لاکتوز و عدم تحمل پروتئین شیر گاو

بسیاری از مردم حساسیت به لبنیات را با عدم تحمل لاکتوز اشتباه می گیرند. چون علائم هر دو مشکل بسیار شبیه یکدیگر است و برای کنترل علائم هر دوی آن ها احتیاج به حذف لبنیات از رژیم غذایی وجود دارد. با این حال، حساسیت به لبنیات روی سیستم ایمنی بدن تأثیر می گذارد، اما عدم تحمل لاکتوز مسئله ای است که دستگاه گوارش را درگیر می نماید.

عدم تحمل لاکتوز، یک مشکل گوارشی است که فرد مبتلا به آن فاقد آنزیم لاکتاز است. لاکتاز، آنزیمی است که قند موجود در شیر را که لاکتوز نام دارد، تجزیه می نماید. عدم تحمل لاکتوز می تواند با علائمی مانند نفخ، فراوری گاز در دستگاه گوارش، اسهال و درد شکم همراه باشد.

حساسیت به لبنیات ممکن است با عدم تحمل پروتئین شیر گاو (CMPI) هم اشتباه گرفته گردد. در بیشتر موارد، علائم حساسیت در عرض چند دقیقه تا چند ساعت بعد از مصرف غذا ایجاد می شوند، اما معمولاً مدت زمان بیشتری طول می کشد تا علائم CMPI ظاهر شوند. برخی افراد ممکن است از CMPI تحت عنوان سندرم انتروکولیت ناشی از پروتئین غذایی (FPIES) یاد نمایند.

CMPI لزوماً سیستم ایمنی را درگیر نمی نماید و ممکن است به آسیب معده و روده منجر گردد. برخلاف سایر واکنش هایی که می توانند کل بدن را درگیر نمایند، FPIES به طور معمول روی دستگاه گوارش تأثیر می گذارد و علائمی مانند خون در مدفوع، کولیک (قولنج)، اسهال و درد و گرفتگی عضلات شکم را ایجاد می نماید.

عوامل خطر

برخی عوامل ممکن است احتمال بروز حساسیت به شیر را افزایش دهند. این عوامل خطر شامل موارد زیر می شوند:

  • سن: حساسیت به شیر در شیرخواران و بچه ها کمتر از پنج سال شایع است.
  • ابتلا به سایر آلرژی ها: بچه های که به شیر حساس هستند، ممکن است حساسیت های دیگری هم داشته باشند. بعلاوه ممکن است در معرض خطر ابتلا به مارش اتوپیک (Atopic March) باشند که شامل سایر مسائل آلرژیک مانند اگزما، رینیت آلرژیک (تب یونجه) و آسم می گردد.
  • سابقه خانوادگی: در سال 2018 میلادی (1396 شمسی)، نتایج حاصل از یک مطالعه نشان داد که حساسیت به شیر در بچه های که والدین آن ها آلرژی دارند، سه برابر بیشتر است.
  • قرار گرفتن در معرض آنتی بیوتیک ها: در سال 2021 میلادی (1399 شمسی)، یک مطالعه که روی موش انجام شد نشان داد که روبروه زودهنگام با آنتی بیوتیک ها ممکن است خطر ابتلا به آلرژی غذایی را افزایش دهد.
  • سن آغاز تغذیه تکمیلی: یک مطالعه در سال 2020 میلادی (1398 شمسی) نشان داد شیرخوارانی که قبل از چهار ماهگی تغذیه تکمیلی برای آن ها آغاز می گردد، نسبت به بچه های که بعد از 6 ماهگی به آن ها غذاهای جامد داده می گردد، بیشتر در معرض ابتلا به آلرژی غذایی قرار دارند.

از سوی دیگر، به نظر می رسد که طولانی شدن دوره شیردهی و داشتن حیوانات خانگی در منزل عوامل محافظتی هستند که ممکن است خطر آلرژی به شیر را در کودک کاهش دهند.

تشخیص حساسیت به لبنیات

آزمایش خاصی برای تشخیص حساسیت به شیر وجود ندارد. پزشکان در درجه اول به معاینه بدنی، آنالیز تاریخچه دقیق علائم و آزمایش هایی که می توانند نشان دهنده آلرژی باشند، متکی هستند، مانند:

  • تست خراش پوستی (Skin prick test): متخصص آلرژی میزان کمی از پروتئین شیر را به درون پوست تزریق می نماید. اگر این ناحیه در عرض 15 تا 20 دقیقه متورم گردد یا تاول بزند، می تواند نشان دهنده حساسیت به شیر باشد.
  • آزمایش خون: این آزمایش وجود آنتی بادی های IgE را آنالیز می نماید تا به تشخیص اینکه آیا ممکن است فرد به پروتئین های لبنی واکنش نشان دهد یا خیر، یاری کند.
  • چالش غذای خوراکی: کارشناسان از این روش به عنوان استاندارد طلایی برای تشخیص آلرژی غذایی یاد می نمایند. برای انجام این روش تشخیصی، فرد مقادیر کمی از محصولات لبنی را مصرف می نماید تا ببیند که آیا واکنشی رخ می دهد یا خیر. با توجه به اینکه این کار ممکن است خطر آنافیلاکسی را به همراه داشته باشد، باید در کلینیک و تحت نظر یک پزشک انجام گردد.

پیشگیری و درمان

مانند سایر آلرژی های غذایی، راه اصلی برای جلوگیری از واکنش آلرژیک، حذف لبنیات از رژیم غذایی است. افرادی که حساسیت به لبنیات دارند، می توانند برای برنامه ریزی وعده های غذایی و مصرف مکمل های غذایی به منظور جایگزینی مواد مغذی موجود در شیر مانند کلسیم، ریبوفلاوین (ویتامین B2) و ویتامین D از یک متخصص تغذیه یاری بگیرند. توجه به نکات زیر می تواند از بروز واکنش های جدی جلوگیری کند:

1. آنالیز برچسب مواد غذایی

افراد باید برچسب مواد تشکیل دهنده خوراکی ها را آنالیز نمایند تا بتوانند غذاهای حاوی شیر و لبنیات را حذف نمایند. ترکیبات مشتق شده از شیر مانند پروتئین وی و کازئین هیدرولیز شده در غذاهای فرآوری شده به وفور یافت می شوند. این افراد باید از مصرف موادی که در نام آن ها از پیشوند لاک استفاده شده مانند لاکتیتول (Lactitol)، اسید لاکتیک (Lactic acid) و لاکتات سدیم (Sodium lactate) هم اجتناب نمایند.

2. پرسش درباره نحوه تهیه غذا

هنگام سفارش غذاهای آماده یا صرف غذا در رستوران لازم است که درباره مواد اولیه ای که برای درست کردن غذا استفاده شده، سؤال گردد. چون ممکن است از محصولات لبنی برای تهیه آن استفاده شده باشد.

3. استفاده از آنتی هیستامین ها

آنتی هیستامین های بدون نسخه می توانند به کنترل واکنش های آلرژیک خفیف یاری نمایند.

4. همراه داشتن اپی نفرین (Epinephrine)

افراد مبتلا به واکنش های آلرژیک شدید ممکن است به تزریق اپی نفرین که به آن آدرنالین (Adrenaline) هم گفته می گردد، احتیاج داشته باشند. بنابراین توصیه می گردد که این افراد یا اطرافیان شان برای مواقع اضطراری همواره اپی نفرین در دسترس داشته باشند.

زمان مراجعه به پزشک

والدینی که نمی دانند فرزندشان به عدم تحمل لاکتوز مبتلا است یا حساسیت به شیر دارد، باید با پزشک مشورت نمایند. اگر کودک علائم واکنش آلرژیک از جمله خارش، کهیر و درد شکم را تجربه کرد، باید بلافاصله به پزشک مراجعه گردد. علاوه بر این، اگر فردی با علائم آنافیلاکسی از جمله موارد زیر روبرو شد، باید فوراً در پی درمان باشد:

  • مشکل در تنفس
  • ایجاد کهیر در سراسر بدن
  • تورم صورت، زبان و گلو

افرادی که حساسیت به لبنیات دارند باید با پزشک خود درباره نحوه کنترل واکنش های آلرژیک شدید صحبت نمایند. ممکن است لازم باشد پزشک استفاده از اپی نفرین تزریقی را توصیه نموده و نحوه استفاده از آن را آموزش دهد.

جایگزین های مناسب لبنیات

افرادی که به شیر گاو حساسیت دارند ممکن است به شیر سایر حیوانات و بعلاوه شیر گیاهی هم حساسیت داشته باشند. معمولاً پزشک معین می نماید که این افراد می توانند از کدام جایگزین ها استفاده نمایند. برای شیرخواران، ممکن است پزشک استفاده از شیر مادر را توصیه کند. با این حال، مهم است که مادر در دوران شیردهی لبنیات را از رژیم غذایی خود حذف کند.

بیشتر متخصصان اطفال برای بچه های که از شیرخشک استفاده می نمایند، مصرف شیرخشک های تهیه شده بر پایه سویا را توصیه می نمایند. اگر علائم با مصرف این نوع شیرخشک ها بهبود نیافت، باید از شیرخشک های مخصوص آلرژی یا شیرخشک های هیدرولیز شده استفاده کرد. در این شیرخشک ها به علت تجزیه پروتئین ها احتمال بروز واکنش آلرژیک به حداقل می رسد. نوع دیگری از شیرخشک ضد آلرژی هم وجود دارد که به آن شیرخشک المنتال گفته می گردد. در شیرخشک های المنتال از ساده ترین شکل پروتئین استفاده می گردد.

کلام پایانی

حساسیت به لبنیات و شیر، شایع ترین آلرژی غذایی است که در میان بچه ها مشاهده می گردد. این مشکل به علت واکنش بیش از حد سیستم ایمنی بدن نسبت به پروتئین های موجود در محصولات لبنی رخ می دهد.

برخی افراد ممکن است آلرژی به لبنیات را با سایر مسائل مانند عدم تحمل لاکتوز یا عدم تحمل پروتئین شیر گاو اشتباه بگیرند، اما تفاوت زیادی بین آن ها وجود دارد. آلرژی سیستم ایمنی را درگیر می نماید و علائم آن که در عرض چند دقیقه تا چند ساعت ظاهر شده اند می توانند از خفیف تا شدید متغیر باشند.

در حال حاضر، هیچ درمانی برای حساسیت به لبنیات وجود ندارد. برای جلوگیری از بروز واکنش های آلرژیک توصیه می گردد که این دسته از افراد لبنیات را از رژیم غذایی خود حذف نمایند.

این مطلب صرفا جنبه آموزش و اطلاع رسانی دارد. پیش از استفاده از توصیه های این مطلب حتما با پزشک متخصص مشورت کنید. برای اطلاعات بیشتر بیانیه برطرف مسؤولیت خبرنگاران مگ را بخوانید.

منبع: medicalnewstoday

منبع: دیجیکالا مگ
انتشار: 20 تیر 1401 بروزرسانی: 20 تیر 1401 گردآورنده: rahesari.ir شناسه مطلب: 14612

به "حساسیت به لبنیات؛ علائم، دلایل، تشخیص و نحوه درمان" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "حساسیت به لبنیات؛ علائم، دلایل، تشخیص و نحوه درمان"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید