سدسازی در ایران از کجا آغاز شد و به کجا رسید؟ - راه ساری

به گزارش خبرنگاران، در گذشته فرایند سدسازی بسیار کند بود؛ به گونه ای که در دولت های اول و دوم تنها یک سد، در دولت سوم سه سد و در دولت پنجم نیز دو سد به بهره برداری رسید اما از دولت ششم و هفتم می توان به عنوان دولت های میانه رو در سدسازی یاد کرد؛ چراکه در هر کدام از آن ها 13 سد به بهره برداری رسید.

این در شرایطی است که پس از دولت ششم، کشور با حجم وسیع سدسازی روبه رو بود؛ به طوری که تنها در دولت هشتم 35 سد به مدار بهره برداری وارد شد. در ادامه این فرایند، در دولت بعد یعنی دولت نهم، از اول مهرماه سال 1384 تا انتها شهریور سال 1388 بالغ بر 18 سد به بهره برداری رسید اما قله سدسازی در دولت دهم و با تعداد 39 سد قرار داشت.

پس از آن، دولت تدبیر و امید، به طور جدی در بحث سدسازی مورد انتقاد قرار گرفت و همین مساله موجب شد که تعداد سدهای بهره برداری شده در این دولت، با کاهش روبه رو شود و دولت یازدهم 25 سد و دولت دوازدهم نیز تنها سه سد را به بهره برداری برساند.

اما درمجموع طی این سال ها 172 سد به ظرفیت 51 هزار و 765 میلیون مترمکعب به بهره برداری رسید و بر اساس برنامه ریزی های صورت گرفته، اکنون 672 سد در دست بهره برداری، 120 سد در دست ساخت و 176 سد در دست مطالعه واقع شده است.

43 سد تا انتها برنامه ششم بهره برداری می شود

این موضوع به این معناست که تا انتها برنامه ششم، تعداد سدهای ساخته شده در دولت دوازدهم نیز افزایش چشمگیری خواهد یافت؛ چراکه بر اساس عملکرد اهداف مشخص شده، بر اساس سند تفصیلی برنامه ششم توسعه و در سرفصل برنامه تأمین آب، ظرفیت آب تنظیمی سدها (غیرمرزی) مقرر شده است که در طول برنامه، 1401 میلیون مترمکعب اضافه شود که در سال 1396، این هدف 132 میلیون مترمکعب بوده و عملکرد این فعالیت بالغ بر 112 میلیون مترمکعب بوده است.

هم چنین در ظرفیت آب تنظیمی سدها (مرزی) مقرر شده که در طول سال های برنامه ششم توسعه، 2857 میلیون مترمکعب ظرفیت تنظیم اضافه شود که در سال 1396، این هدف، 314 میلیون مترمکعب بوده و عملکرد هم بالغ بر 228 میلیون مترمکعب اعلام شده است.

آمار سد ملی به 214 مورد می رسد

به طور کلی طبق اعلام وزارت نیرو باید گفت که از سال 1357 تا 1392 تعداد 125 سد بزرگ و از سال 1392 تا امروز حدود 37 سد ملی اضافه شد و طبق برنامه تا سال 1400 به این عدد در انتها دولت اضافه می شود؛ به این ترتیب که در مدت هشت سال 70 سد ملی به بهره برداری خواهد رسید و آمار سد ملی به 214 مورد می رسد.

در این راستا رضا اردکانیان، وزیر نیرو در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه وضع سدسازی در کشور با وجود نقدها سال های گذشته به موضوع سدسازی چگونه است؟ گفت: بیش از 47 هزار سد بزرگ در دنیا وجود دارد که نیمی از آن در چین است و بخش قابل توجهی در نیمه دوم قرن بیستم ساخته شده است و کشورهای معدودی هستند که سدسازی هایشان را در قرن 21 آغاز کرده اند.

وی با بیان اینکه ما ته جدول هستیم که در سال های جنگ تحمیلی، ساخت و ساز سد را محدود کرده بودیم، گفت: در سال 1357 تعداد 19 سد ملی ساخته شد. آن زمان وقتی وارد عرصه سدسازی شدیم سراغ سدهای بزرگ رفتیم که با یک سد حجم زیادی از آب را جمع آوری کند.

وزیر نیرو افزود: در موضوع شبکه ها نیز پس از ساخت سد شاهد ساخت شبکه های اصلی خواهیم بود. ما در سال 1357، 552 هزار هکتار شبکه آبیاری زهکشی اصلی داشتیم که در طول 35 سال یک میلیون و 573 هزار هکتار به آن اضافه شد و در سال 1392 به 2 میلیون و 125 هزار هکتار رسید و تا انتها این دولت به 2 میلیون و 454 هزار هکتار خواهد رسید.

سدها برای اهداف مختلفی از جمله ذخیره و تأمین آب، تولید برق، اهداف تفریحی و کنترل سیلاب ساخته می شوند و در طول تاریخ یکی از نمادهای توسعه جوامع بوده است که برخی تنها با هدف کنترل سیلاب ساخته شده اند. حتی سدهایی که با اهدافی غیر از کنترل سیلاب ساخته می شوند، می توانند در مدیریت سیلاب با دوره بازگشت های کوچک هم مفید باشند.

asiaro.ir: سفر به آسیا، جنوب شرقی آسیا، آسای مرکزی و خاورمیانه