سعدی استادی بی همتا در نقل داستان - راه ساری

با آنکه اشعارش ساده و مردمی است، اما سهل ممتنع است و کسی نتوانسته است هماورد او باشد. جا دارد که در نخستین روز اردیبهشت که به نام او زینت یافته است، سری به بوستان و گلستان همواره با طراوت و ماندگارش بزنیم و جانی تازه کنیم.

از ویژگی های سعدی آن است که می تواند مفهومی را با کمترین واژه ها بیان کند. خودش هم گه گاه به بلندای سخنش اشاره ای دارد؛ مانند

به حدیت من و حسن تو نیفزاید کس

حد همین است سخندانی و زیبایی را

گرچه سخنوران بزرگی همچون فردوسی و مولوی و نظامی در داستانسرایی شهره اند، ولی سعدی در قطعه هایش نشان داده است که در مقام نقل داستان، استادی بی همتاست.

به نظر من شیخ مصلح الدین سعدی شیرازی در سه بیت زیر توانسته است داستان کاملی را بیان کند. گویی او رمانی را در سه بیت خلاصه نموده است:

شنیدم گوسفندی را بزرگی

رهانید از دهان و دست گرگی

شبانگه کارد بر حلقش بمالید

روان گوسفند از وی بنالید

که از چنگال گرگم در ربودی

چو دیدم عاقبت گرگم تو بودی

بر اساس درونمایه و دستمایه ای که او در این داستانک آورده است، می توان ده ها رمان نوشت. این داستانک همانند تمام داستان های کامل دارای دو نقطه عطف اصلی است: بزرگی، گوسفند خود را از دست گرگ نجات دهد و یا آن بزرگی خودش گرگ وار گوسفند را سر می برد.

درونمایه این است که یکی ممکن است در نقش منجی ظاهر گردد، اما بعد معلوم گردد که خودش نابود کننده است.

کاش امروز سعدی زنده بود و بر اساس این درونمایه و دستمایه، رمانی ماندگار خلق می کرد.

تفطن: مجله مطالب خواندنی سفر و گردشگری

مجله آراد: گفتگوی آزاد و اخبار روز