طولانی ترین قنات کشور در مرکز جغرافیای ایران جاری است - راه ساری

به گزارش گروه رسانه های خبرنگاران، زمانی که عده ای از مردم در یزد امروزی سنگ بنای زندگی نهادند، اولین چالش آنها آب بود و از آنجا که حفر چاه اغلب آنها را به منابع شور می رساند، مردانی خلاق و سختکوش به این نتیجه رسیدند که آب را به روشی از کوهپایه ها که اغلب منابع آب آن شیرین است، به شهر برسانند .

این احتیاج انسان، آنها را به شیوه ای رساند به نام حفر قنات، بنابراین قنات هایی خلق شد که حاصل سختکوشی، خلاقیت و همت مردان یزد، مرکز جغرافیایی ایران است .

اکنون به همت این مردان سختکوش، قدیمی ترین و طولانی ترین قنات های جهان در یزد، جاری است و یکی از این قنات ها، قنات حسن آباد مشیر در شهرستان مهریز است که طول آن به بیش از 71 کیلومتر می رسد و طول آن با قنات زارچ که دارای شهرت طولانی ترین قنات جهانست، برابری می نماید .

ورودی قنات حسن آباد مشیر در مهریز

این قنات که مربوط به دوره میانی اسلامی یعنی قرن هشتم هجری است و بیش از 700 سال قدمت دارد و در سال 1389 به شماره ثبتی 29976 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید .

رئیس اداره میراث فرهنگی مهریز درباره این قنات تاریخی و طولانی به مهر گفت: این قنات از محدوده کوه های غربالبیز شروع می گردد و مادرچاه آن، چاهی 40 متری در محدوده چشمه باستانی غربالبیز است .

قنات جهانی که باغ جهانی را آبیاری می نماید

مجاهد کرباسی عنوان نمود: این قنات از ارتفاعات شیرکوه و سرریز چشمه غربالبیز تغذیه می گردد و پس از گذر از شهرستان مهریز تا روستای دهنو و حسن آباد و طی مسافت 71 کیلومتر به منطقه ای به نام مریم آباد در یزد می رسد .

وی علت نامگذاری این قنات را وجود مظهر آب این قنات در روستای حسن آباد مشیر دانست و گفت: این قنات از وسط کوشک باغ پهلوان پور مهریز که از باغ های ثبت شده جهانی است، عبور می نماید .

قنات از باغ جهانی پهلوان پور مهریز عبور و درختان آن را آبیاری می نماید سپس به راستا خود تا یزد ادامه می دهد

کرباسی در خصوص ثبت جهانی این قنات عنوان نمود: در چهلمین اجلاس میراث جهانی یونسکو که در سال 2016 در استانبول برگزار گردید، 11 قنات ایرانی به عنوان بیستمین اثر ایران بر اساس دو معیار از 6 معیار فرهنگی کمیته میراث جهانی شامل گواهی بی همتا یا دست کم استثنایی بر یک سنت فرهنگی و نمونه ای برجسته در معماری یا تکنولوژی که مرحله مهمی از تاریخ بشر را نشان دهد، در فهرست میراث جهانی نهاده شد .

قنات حسن آباد مشیر از 11 قناتی است که در سال 2016 ثبت جهانی شد

وی ادامه داد: یکی از 11 قناتی که ثبت جهانی شد، قنات حسن آباد مشیر یا حسن آباد مهریز است بنابراین اکنون این قنات یک سازه آبی ثبت شده جهانی است .

آبدهی قنات حسن آباد کاملا وابسته به میزان بارندگی سالانه در شیرکوه است اما آبدهی آن به طور میانگین در فصل بهار و سال های ترسالی به 200 لیتر در ثانیه می رسد و در فصل تابستان و پاییز کاهش یافته و به 110 لیتر در ثانیه می رسد .

از ویژگی های جالب توجه این قنات این است که لایه های گچی و نمکی در طول راستا قنات تشکیل نمی گردد و این امر باعث شده تا آب قنات حسن آباد با همان کیفیت اولیه بدون داشتن هیچ گونه املاحی از جمله کلسیم، سدیم، منیزیم و … به آبادی های پایین دست انتقال یابد .

حفر قنات آن هم در چنین وسعتی، به جز با نیروی همت و مردانگی امکان پذیر نبوده زیرا کار در کانالی باریک که یک نفر به زحمت در آن جای می گیرد و حفر زمین بر اساس اصول خاص با چکش و میخ های بزرگ، کاری است که امروز مهندسان قدر با قوی ترین و پیشرفته ترین ابزار از آن عاجز هستند و هنوز هم برای حفر قنات در سراسر جهان، از نظر و تجربه حفاران یزدی مراجعه می نمایند، حفارانی که حضورشان غنیمت است و کمتر از پنج نفر آنها هنوز در قید حیات هستند .

مرمت و بازبینی قنات حسن آباد مشیر پس از سال ها از زمان احداث

اما قنات حسن آباد مشیر از ویژگی خاصی برخوردار است و آن، سهم سادات از آب این قنات است و این امر نشان از قدمت تشیع در مرکز ایران دارد .

مدیر پایگاه های قنات زارچ و حسن آباد گفت: آب قنات حسن آباد مشیر از شهرستان مهریز عبور می نماید و سهمیه سادات که وقف شهرستان است، از آن جدا می گردد و دیگران حق استفاده از آن را ندارند .

آبدهی قنات حسن آباد مشیر تغییری نداشته است

ابراهیم کاظم نژند با اشاره به اینکه مقدار آب این قنات تغییری نکرده و از ابتدا به همین میزان بوده است، اضافه کرد: آب قنات حسن آباد مشیر از شهرستان مهریز و زارچ عبور می نماید و سهمیه سادات که وقف شهرستان است از آن جدا می گردد .

وی عنوان نمود: استفاده از آب این قنات در پایاب (پاکنه) که محلی بین غربالبیز و مدوار است، برای شرب جایز است و استفاده از آن در مکان های دیگر مشکل شرعی دارد .

کاظم نژند یادآور شد: آب این قنات از 163 پلاک در مهریز که شامل خانه، زمین بایر و کشاورزی است، عبور می نماید اما مردم شهرستان مهریز از آنجا این آب سهم 20 نفر از سادات است، از آن برداشت نمی نمایند .

وی با اشاره به بارندگی های اوایل امسال اظهار داشت: این بارندگی ها در افزایش آب قنات تاثیری نداشته و آب این قنات به جز دو سال پیش که به علت نداشتن لایروبی، استحکام و کول گذاری به حسن آباد مشیر نمی رسید، مشکل آبدهی نداشته است .

شستشوی لباس و خودرو آب قنات 700 ساله حسن آباد مشیر را تهدید می نماید

کاظم نژند تاکید نمود: یکی از مسائل مهمی که این قنات جهانی را تهدید می نماید، شستشوی لباس و خودرو در آب این قنات است و باعث آلوده شدن آب می گردد و پودرهای شیمیایی شوینده نیز آفتی برای درختانی شده که از آب این قنات تغذیه می نمایند از جمله درختان باغ جهانی پهلوان پور .

این میراث جهانی 700 ساله که شاید بتوان از آن به عنوان حیرت انگیزترین سازه دست بشر یاد کرد، رگ حیات کویر است و همگان باید برای حفظ و نگهداری از آن، هم به عنوان یک میراث ارزشمند و هم یک منبع آبی بسیار خوب، کوشا باشند .

منبع:مهر