مهم ترین موانع آموزش و یادگیری الکترونیک در کشور - راه ساری

پروفسور علی اکبر جلالی در گفت وگو با خبرنگاران به تشریح بعضی تحولات حوزه آموزش و یادگیری پرداخت و شرح داد: با توجه به روند توسعه فناوری اطلاعات و تحولاتی که هر روز در حوزه های مختلف به ویژه حوزه های آموزشی به وجود می آید، یک نگرانی دائمی در حوزه آموزش و یادگیری به وجود آمده است.

وی ادامه داد: فناوری، زمینه ای شده است تا تقریباً تمام مراحل زندگی و کار و تفریح انسان ها دچار تحول شدیدی گردد. امروزه شاهد هستیم که از یک طرف می توان آموزش را به وسیله شبکه های اجتماعی، تلفن همراه، ابزارهای هوشمند و بسیاری از فناوری های جدید توسعه داد و از طرفی گرفتار روش های سنتی و تقریباً غیرقابل تغییر در بسیاری از حوزه های آموزش و یادگیری هستیم.

رئیس کرسی آموزش و یادگیری الکترونیکی یونسکو اظهار داشت: به همین دلیل متوجه می شویم که نه یادگیرندگان (دانش آموزان، دانشجویان) و نه آموزش دهندگان (استادان و معلمان)، از وضعیت موجود آموزش راضی نیستند.

جلالی اظهار کرد: دلیل عمده وضعیت حاضر شاید این است که ما انسان ها به صورت کلی خطی فکر می کنیم؛ مثلاً سعی می کنیم کتاب آموزشی را مقداری تغییر بدهیم و در هر سال 5 درصد نسبت به سال قبل جلو ببریم.

رشد کند توسعه آموزشی نسبت به رشد نمایی فناوری

وی یادآور شد: این در حالی است که فناوری به صورت نمایی رشد می نماید؛ یعنی ما وقتی به توسعه 5 درصدی فکر می کنیم، فناوری هر دو سال قدرت دوبرابری پیدا می نماید و بنابراین فاصله فکر ما در حوزه آموزش و یادگیری هر روز با واقعیت های نیاز جامعه که بر اساس فناوری های جدید به وجود آمده، زیاد می گردد.

عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت با بیان اینکه در صورت عدم پذیرش تحول اساسی که در حوزه آموزش و یادگیری به وجود آمده، مسائل آموزش و یادگیری با روش های موجود قابل حل نخواهد بود، تأکید کرد: راه چاره آن است که یادگیری و آموزش را با علائق دانش آموزان توسعه دهیم. زمانی من مسئول توسعه مدارس هوشمند در ایران بودم و کتابی را تحت عنوان نقشه راه مدارس هوشمند به یاری وزارت آموزش و پرورش تألیف کردم.

جلالی با اشاره به اینکه در آن موقع نزدیک به دو هزار و 500 مدرسه از مارک یک ستاره تا سه ستاره نام گذاری شدند، توضیح داد: در آن موقع فکر می شد هوشمندسازی یعنی اینکه چند کامپیوتر در مدرسه قرار داده گردد، دانش آموزان تبلت به دست گیرند یا محتوای دروس صرفاً از حالت کتاب به دیجیتال تبدیل گردد. اما امروز متوجه شده ایم که اگر چه آن روش برای آماده سازی تغییر در آموزش سنتی لازم بود، امروزه کارایی لازم را ندارد و با آمدن ابزارهای جدید واقعیت مجازی، از جمله عینک های سه بعدی، شرایط به کلی تغییر نموده است.

وی گفت: عینک های سه بعدی می توانند تصاویر و متون آموزشی را به شکل تصویری یا ویدیوئی سه بعدی به نمایش گذارند که این با صرف هزینه بسیار کمتر نسبت به تجهیزات سخت افزاری و بدون نیاز به استفاده از تجهیزات رایانه ای و تنها با استفاده از اینترنت سرعت بالا ممکن است. این فناوری در حال حاضر در خدمت بعضی کشورهای توسعه یافته قرار گرفته است.

پدر فناوری اطلاعات ایران اظهار کرد: به عنوان مثال زمانی که قرار است اعضای بدن به دانش آموزان آموزش داده گردد، آن ها می توانند عینک های سه بعدی به چشم بزنند و بدن را به صورت سه بعدی ببینند. قیمت این عینک 3 دلار است که استفاده از آن نه نیاز به کتاب و کامپیوتر و نه سایر تجهیزات دارد.

جلالی با بیان اینکه مدارس هوشمند که در ایران پایه گذاری شد، همچنان به کار خود ادامه می دهند، تأکید کرد: اما واقعیت این است که سرعت تغییرات در حوزه آموزش و یادگیری بسیار بیشتر از تغییری است که ما در مدارس هوشمند به آن عمل کردیم.

وی اظهار داشت: بنابراین توسعه علمی با هدف آموزش برای دریافت مدرک رو به اتمام است و کمپانی های بزرگ دنیا دیگر برای استخدام منابع انسانی خود صرفاً به مدرک توجه نمی نمایند، بلکه می خواهند بدانند کسی که استخدام می گردد از توانایی انجام کار برخوردار است یا خیر. به همین دلیل باید روش های آموزشی بر مبنای آموزش تجربی و عملی، جایگزین آموزش های صرفا تئوری که در حال حاضر در سیستم های آموزش و یادگیری اکثر کشورهای دنیا از جمله ایران رایج هستند، شوند.

جلالی اضافه کرد: برای این کار نمی توان به تجهیزات سخت افزاری امید داشت؛ اما فضای مجازی فرصتی را ایجاد نموده که از تغییر نرم افزارهای سه بعدی و سایر نرم افزارهای کم هزینه بتوان راهی برای برون رفت از این مشکل به وجود آورد.

صندلی اخلاق فناوری در سیستم آموزشی

رئیس کرسی آموزش و یادگیری الکترونیکی یونسکو اظهار داشت: بحث دوم که بسیار مهم است، بحث فناوری و اخلاق است که بیشتر کشورها نگران این بخش از توسعه فناوری هستند و به همین دلیل اجازه نمی دهند که فناوری به راحتی وارد سیستم های آموزشی کشورها گردد.

جلالی در این خصوص به ارائه یک مثال پرداخت و شرح داد: خود ما مدت ها اجازه نمی دادیم که دانش آموزان همراه خود تلفن همراه به مدرسه بیاورند، در حالی که فردا دانش آموزان که به سر هر کاری می روند، تنها وسیله ارتباطی و آموزشی آن ها برای ارتقا، تلفن همراه است. به وسیله تلفن همراه باید جست وجو نمایند و مسائل خود را برطرف نمایند.

وی گفت: دلیل آنکه به دانش آموزان اجازه استفاده از تلفن همراه را در محیط های آموزشی نمی دهیم، آن است که فکر می کنیم دانش آموزان به وسیله این ابزار به مسیرهای دیگر منحرف شوند. چاره کار آن است که معلمان و آموزش دهندگان تسلط کاملی بر آموزش به وسیله گوشی همراه پیدا نمایند و بتوانند به وسیله همین گوشی همراه به دانش آموزان آموزش دهند، تکلیف دهند و امتحان بگیرند تا وقت دانش آموزان که به صورت طبیعی در فضاهای دیگر تلفن همراه صرف می گردد، صرف بهره مندی از آموزش گردد و کم کم به صورت طبیعی این مسأله حل خواهد شد.

رغبت کمتر دانشجویان ایرانی به حضور در واحدهای آموزش الکترونیک

رئیس کرسی آموزش و یادگیری الکترونیکی یونسکو سپس به سابقه کارهای اجرا شده در حوزه آموزش و یادگیری الکترونیکی در کشور اشاره نمود و گفت: در ایران، کوشش زیادی برای توسعه آموزش و یادگیری الکترونیکی اجرا شده است و خوشبختانه بخشی از سازمان های دولتی یا غیردولتی متوجه اهمیت استفاده از این فناوری شده اند؛ به عنوان مثال وزارت اقتصاد و دارایی کشور دارای یک سیستم آموزش الکترونیکی بسیار خوب است، به گونه ای که کرسی آموزش و یادگیری الکترونیکی یونسکو در ایران اولین جایزه ملی یادگیری الکترونیکی کشور را به این سازمان اعطا کرد.

جلالی اظهار داشت: در زمان برگزاری جایزه معین شد که حتی سازمان های دولتی و غیردولتی، بهتر از دانشگاه ها که واحدهای آموزشی الکترونیکی دارند، پیروز شده اند. دلیل آن این است که آموزش الکترونیکی صرفه جویی های زیادی را برای این سازمان ها داشته است.

وی اضافه کرد: به عنوان مثال یکی از شرکت های بیمه کشور توانسته است در آموزش الکترونیکی پرسنل خود، تا 90 درصد صرفه جویی نسبت به روش های آموزش سنتی خود داشته باشد. اما با این اوصاف، شاهد هستیم که دانشجویان پس از کنکور رغبت چندانی به حضور در واحدهای آموزش الکترونیکی کشور در دانشگاه ها ندارند و این یک اشکال مهم است؛ در حالی که در تمام دنیا تعداد علاقه مندان به حضور در واحدهای آموزش الکترونیکی دانشگاه ها در حال رشد است، در امسال تعداد دانشجویان پذیرفته شده در واحدهای الکترونیک کمتر بوده است.

عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت در سرانجام اظهار کرد: در هر صورت باید پذیرفت که متدهای آموزشی با توسعه فناوری های جدید به سرعت در حال تغییر است، بی توجهی به این مسأله مهم می تواند مسائل ما را در آینده چندین برابر کند؛ بنابراین ضروری است به دنبال یک تحول اساسی در حوزه استفاده از فناوری های اخلاق مدار الکترونیکی در حوزه آموزش و یادگیری باشیم تا دچار مشکل نشویم.

به گزارش خبرنگاران، شعار روز دنیای علم در خدمت صلح و توسعه سال 2019، علم باز، علمی برای همه (Open science, Leaving no one behind) است که بیش از هر چیز بر دسترسی همگانی به علم به عنوان یک سرمایه عمومی تأکید دارد.