کشف تازه باستان شناسان فرانسوی در ویرانشهر خراسان - راه ساری

به گزارش ایسنا به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، این فصل از کاوش به سرپرستی مشترک میثم لباف خانیکی و روکو رانته، در قالب تفاهم نامۀ همکاری مشترک بین پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و موزۀ لوور فرانسه انجام شد.

میثم لباف خانیکی، سرپرست ایرانی هیأت باستان شناسی محوطه ویرانشهر گفت: سومین فصل کاوش های باستان شناسی در این محوطه واقع در 10 کیلومتری شمال شهرستان فاروج در استان خراسان شمالی، که با مجوز پژوهشگاه صورت گرفت، به نتایج مهمی دربارۀ معماری دورۀ اشکانی و ساسانی در منطقۀ شمال خراسان انجامید.

او ادامه داد: بقایای معماری نشان می دهد محوطه ویرانشهر در میانه حصاری مربع شکل محصور بوده و عرصه ای به وسعت 14 هکتار را پوشش می داده است. حصار پیرامونی این سکونتگاه به برج های متوالی تجهیز می شد و یک ارگ یا حاکم نشین در گوشۀ شمال غربی آن قرار داشت.

این باستان شناس یادآور شد: کاوش های سال گذشته آثاری از یک مجموعه معماری را در محل تپه ای که در بخش جنوبی محوطه واقع شده است، آشکار ساخت.

لباف خانیکی با بیان این که بخشی از کاوش های این فصل با هدف تکمیل اطلاعات سال گذشته، به کشف قسمت های بیشتری از آن بنای یادمانی انجامید، گفت: کاوش هایی که در محل دروازۀ غربی این سکونتگاه صورت گرفت، نشان داد که در طرفین این دروازه دو برج با پلان مستطیل شکل قرار داشته و فضای داخلی هر برج مشتمل بر تالاری به طول 5.9 و عرض 4 متر بوده است.

به گفته او، ساختار دروازه و سازه های الحاقی در طول حداقل سه دوره معماری، دچار تغییراتی شده که با توجه به شواهد کشف شده، از اوایل دوره اشکانی تا اواسط دوره ساسانی به طول انجامیده است.

سرپرست ایرانی هیأت باستان شناسی ویرانشهر گفت: علاوه بر بقایای معماری، مقادیر قابل توجهی از قطعه سفال های شاخص دوره اشکانی و ساسانی از لابه لای لایه های فرهنگی این محوطه به دست آمده که معیار مناسبی برای شناسایی و گونه شناسی سفال های دوره تاریخی ناحیه شمال خراسان را فراهم می آورد.

این باستان شناس اظهار کرد: بقایای معماری و سفال های ویرانشهر از این نظر اهمیت پیدا می نماید که پیش از این، مراکز جمعیتی اشکانی با این مقیاس، تنها در خارج از مرزهای ایران و عمدتاً در جنوب ترکمنستان مورد کاوش و مطالعه قرار گرفته بودند و دسترسی به اطلاعات آن ها همیشه با مسائل زیادی روبرو بوده است.

او با بیان این که محوطه ویرانشهر نخستین بار در سال 1355 خورشیدی به وسیله هیأتی از باستان شناسان ایتالیایی به سرپرستی روبرتا ونکو ریچاردی از دانشگاه تورین شناسایی شد، اضافه نمود: این محوطه در منطقه ای واقع است که به ظنّ بیشتر تاریخ نگاران و باستان شناسان خاستگاه پادشاهان اشکانی و نخستین مراکز اداری و سیاسی ایشان بوده است.

لباف خانیکی گفت: توسعه مطالعات تاریخی و کاوش ها و آنالیز های باستان شناسی در این منطقه خواهد توانست پرده از ابهامات فراوانی درباره تاریخ اشکانیان اولیه بردارد.

ویرانشهر یکی از مهم ترین محوطه های تاریخی دره اترک است که یکی از مهم ترین شریان های ارتباطی شرق به غرب نیز بوده و از دیرباز، توجه باستان شناسان را به خود جلب نموده است. باستان شناسان ایتالیایی که پیش از انقلاب این محوطه را شناسایی نموده اند، تاریخی معادل دوره ساسانی را برای آن پیشنهاد داده بودند.

مطالعات باستان شناسی در این محوطه تاریخی به عنوان بخشی از فعالیت های مشترک دانشگاه تهران با موزه لوور پاریس تعریف و از سال 1398 شروع شده است و بر اساس تفاهم نامه پنج ساله پژوهشگاه میراث فرهنگی کشور انجام می گردد.