اثیرُالدین اومانی و انتقال شعر سبک خراسانی به سبک عراقی - راه ساری

گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری خبرنگاران- بارها شنیده ایم که گذشته چراغ راه آینده است. این چراغ روشنگر مسیری است که به ساختن بنای تمدن ایرانی اسلامی می انجامد. چراغی که انوار روشنگرش حاصل کوشش صدها حکیم، هنرمند و فیلسوف مسلمان است که از قرن ها پیش خشت به خشت این بنای سترگ را روی هم گذاشته اند.

با شما مخاطب گرامی قراری گذاشته ایم تا هر روز به بهانه عددی که تقویم برای تاریخ آن روز به ما نشان می دهد، به زندگی یکی از مشاهیر و بزرگان تاریخ کهن ایران و اسلام مختصر اشاره ای کنیم تا بتوانیم پس از یک سال، با این انوار روشنگر چراغ تمدن و فرهنگ آشنا شویم. به این منظور هر روز صبح، بخشی از تاریخ کهن خود و افتخارات آن را مرور خواهیم کرد.

برای خوشه چینی از این خرمن دانش و فرهنگ،از جلد اول کتاب تقویم تاریخ فرهنگ و تمدن اسلام و ایران تألیف دکتر علی اکبر ولایتی که به سال 1392 در انتشارات امیرکبیر به زیور طبع آراسته شده، بهره برده ایم.

اثیرالدین عبدالله اومانی، شاعر پارسی گوی قرن اول سده هفتم هجری قمری است.

اومانی در آخرین دهه از قرن ششم هجری در قریه اومان، از ناحیه اعلم همدان به جهان آمد. وی در شروع جوانی برای تحصیل به اصفهان رفت و در آنجا با بسیاری از شاعران از جمله کمال الدین اسماعیل، رفیع لبنانی، جلال الدین دهستانی، محمود قمری و رکن الدین قبایی ارتباط داشت. دوستی وی با کمال الدین به گونه ای بود که کمال الدین در مدح اثیرالدین قصیده ای سروده و اثیرالدین نیز در سوگ وی قصیده ای سروده است.

بعضی تذکره نویسان اثیرالدین را شاگرد خواجه نصیر طوسی دانسته اند؛ از جمله دولتشاه سمرقندی، آذر بیگدلی و راهنمایی، اما صفا این سخن را رد نموده است. بعضی منابع نیز رکن الدین قبایی را شاگرد اثیرالدین دانسته اند. با استناد به قصایدی که او در بغداد سروده است و حاکمانی چون مستنصر، خلیفه عباسی، سیلمان شاه ایوانی، از امرای مستعصم، را مدح می توان گفت که او مدتی نیز در بغداد بوده است.

در تاریخ مرگ اثیرالدین اختلاف است. حمدالله و علیشیر مرگ وی را در عهد هولاکو (حکومت: 654-663ق) دانسته اند ولی راهنمایی مرگ وی را در 656ق ذکر نموده و تقی الدین کاشی درگذشت وی را در 665ق دانسته است. اما قصیده ای از اثیرالدین درباره کشتار مردم بغداد به دست مغولان، نشان می دهد که وی بعد از 656ق زنده بوده؛ زیرا حمله مغول و سقوط بغداد در این سال روی داده است.

اثیرالدین مردی فاضل و شاعر بود. تذکره نویسان شعر او را ستوده اند. از مطالعه اشعارش می توان به این موضوع پی برد که وی در زمینه طب، ریاضی، نجوم و فلسفه نیز دستی داشته است. اثیرالدین به زبان های فارسی و عربی شعر می سرود. از اشعار عربی او چیزی در دست نیست اما دولتشاه سمرقندی به آنها اشاره نموده است. اثیرالدین، علاوه بر قصیده، در قالب های قطعه، رباعی و غزل نیز اشعاری دارد.

او از شاعرانی بود که در انتقال سبک خراسانی به سبک عراقی تأثیر گذاشت. شاعران پس از وی نیز به اشعار فارسی اثیرالدین توجه نموده اند. دولتشاه گفته است که دیوان او در عراق عجم محترم و عزیز...، اما در خراسان متروک بوده است. اوحدی و راهنمایی تعداد اشعار دیوان او را 5 هزار بیت دانسته اند. دیوان اثیرالدین تا به امروز چاپ نشده ولی نسخه های خطی فراوانی از آن به جا مانده است.

4104/

مجله ابوذریون: مجله خبری و تحلیلی

مجله عکس: آشنایی با هنر عکاسی و تصویربرداری