استقرار صنایع با برنامه آمایش سرزمینی بدون آب، تهران؛ غول عظیم تخریب آب و خاک - راه ساری

دکتر جهانگیر پرهمت، دبیر کارگروه آب ستاد توسعه فناوری های آب، خشکسالی، فرسایش و محیط زیست معاونت علمی وفناوری ریاست جمهوری در گفت وگو با خبرنگاران با بیان اینکه در حوزه آب کشور 3 محور اصلی مطرح است، یکی از این محورها را حفاظت از منابع آب موجود، دانست و افزود: کشور منابع آب محدودی دارد و ضروری است هم از نظر کیفی و هم از نظر کمی حفاظت گردد. از نظر کمی ما یکسری مخازن آب داریم که میلیاردها سال طول کشیده است تا آبخوانی در دل زمین ایجاد گردد و میلیون ها سال نیز طول کشیده تا بر اثر بارندگی، آبخوان ها پر شوند و حفاظت از این منابع یکی از وظایف ما است.

وی با بیان اینکه کشور در زمینه حفاظت از آب با کمبودهایی روبرو است، یکی از وظایف ستاد توسعه فناوری آب و خشکسالی معاونت را توسعه فناوری ها در این زمینه دانست و اظهار کرد: محور دوم تامین آب است؛ چراکه زنده ماندن و امنیت غذایی هر جمعیتی به آب وابسته است.

پرهمت ادامه داد: بخشی از آب مورد احتیاج کشور از بارندگی تامین می گردد و کمبودهای آن نیز باید رفع گردد؛ از این رو با استفاده از روش های مختلف باید استحصال آب صورت گیرد و استحصال آب می تواند به وسیله منابع مختلف مانند آب های غیر متعارف باشد؛ یعنی آب هایی که آلوده شدند و با استفاده از روش هایی آن ها را تصفیه و قابل شرب کنیم.

وی آب دریا و آب های شور را از دیگر منابع آب غیر متعارف نام برد و یادآور شد: استحصال آب از این منابع بازار کسب و کار وسیعی در جهان دارد و در همه کشورهای جهان (به غیر از کشورهایی با بارندگی زیاد) برای تامین آب مورد احتیاج خود به این روش ها روی آورده اند.

دبیر کارگروه آب ستاد توسعه فناوری های آب، خشکسالی، فرسایش و محیط زیست معاونت علمی افزود: در میان کشورهای خاورمیانه، ایران تقریبا کمتر از 5 تا 10 درصد از آب های شور برای تصفیه استفاده می نماید، دلیل آن وجود دو رشته کوه عظیم البرز و زاگرس است که موجب شده ایران نسبت به سایر کشورهای اطراف از بارندگی نسبتا خوبی برخوردار باشد و اگر این دو رشته کوه نبودند، ایران هم مانند کشور عربستان، منطقه ای خشک و کویری بود.

توسعه صنعت بدون تامین آب مورد احتیاج

وی با تاکید براینکه وجود این دو رشته کوه موجب شده است که مقداری از آب مورد احتیاج به وسیله بارندگی مرتفع گردد، گفت: مابقی احتیاجهای آبی کشور می تواند از تصفیه آب دریا تامین گردد، ضمن آنکه قرار است از این به بعد صنعت کشور متناسب با منابع آب در کشور توزیع گردد و این همان کاری است که باید در گذشته انجام می شد، ولی اقدامی در جهت آن صورت نگرفت.

پرهمت، استقرار صنعت در مناطق بدون آب را یکی از معضلات کشور نام برد و ادامه داد: این امر موجب شده که از خلیج فارس و یا دریای خزر آب را به ایران مرکزی منتقل کنیم تا آب را به صنعتی که قبلا بدون توجه به آمایش بدون آب ایجاد شده بود، برسانیم. الان نمی توانیم این صنعت را به جای دیگری منتقل کنیم.

به گفته وی، زمانی که ما سرمایه گذاری و جمعیت را از آب دور کردیم، باید آب را به سمت سرمایه گذاری و جمعیت سوق دهیم که این تصور در جهان مردود است.

وی محور سوم حوزه آب را نحوه مصرف آب ذکر کرد و ادامه داد: آب محدود است و باید در نحوه مصرف آن صرفه جویی گردد؛ ضمن آنکه باید توجه کنیم که آب آلوده نگردد. این در حالی است که بر اساس آمارهای وزارت نیرو سالانه حدود 90 میلیارد متر مکعب آب تجدیدپذیر در کشور مصرف می گردد که بخشی از آن به مصارف شرب می رسد و بخش دیگر آن در حوزه های کشاورزی، صنعت و بخش دیگر به صورت پنهان برای محیط زیست در رودها رهاسازی می گردد که به نظر می رسد این میزان جزو 90 میلیارد متر مکعب مصرف آب در کشور است.

این محقق حوزه آب با اشاره به سدسازی و اختصاص هزینه های بالا جهت تصفیه آب برای شرب، اظهار کرد: آبی که با بالاترین استانداردها تصفیه می گردد و قابل شرب است، در خانه ها یا به مصارف آبیاری باغچه ها می رسد و یا در فلاش تانک ها به هدر می رود! به عبارت دیگر بهترین آب های کشور صرف پایین ترین کارنمودها می گردد.

پرهمت با تاکید بر اینکه ستاد توسعه فناوری های آب و خشکسالی معاونت علمی ریاست جمهوری در زمینه توسعه فناوری های مرتبط با این سه محور برنامه هایی را در دستور کار دارد، خاطر نشان کرد: در کوشش هستیم تا فناوری هایی را که به صورت هوشمند مصرف آب را کنترل می نمایند، توسعه دهیم.

وی در عین حال با تاکید بر اینکه ما قطعا احتیاجمند شناسایی و استفاده از منابع جدید آب هستیم، گفت: ما قطعا منابع دیگری به غیر از منابع آبی موجود احتیاج داریم که یکی از منابعی که می تواند در اختیار ما قرار گیرد، چشمه های آب شیرین کف دریاها است.

راهکارهایی برای تامین آب

دبیر کارگروه آب ستاد توسعه فناوری های توسعه آب، خشکسالی، فرسایش و محیط زیست معاونت علمی ریاست جمهوری با بیان اینکه برای تامین کمبودهای آبی کشور چندین منبع را در اختیار داریم، خاطر نشان کرد: هر کدام از این منابع فناوری های خاصی را می طلبد که از آن جمله می توان به روش های تصفیه آب های لب شور اشاره نمود. عمده فناوری هایی که برای این منظور در کشور وجود داشته، وارداتی است. به گونه ای که بیش از 70 درصد فناوری هایی که برای تبدیل آب دریا به آب شرب مورد استفاده قرار می گیرد، وارداتی است؛ از این رو ستاد برنامه مفصل و جامعی را در این زمینه تهیه نموده است و با اجرایی کردن این برنامه ها امیدواریم بیش از 70 درصد از این فناوری ها در داخل فراوری گردد و کمتر از 30 درصد آن وارداتی باشد. به زودی خبرهای خوشی از سوی معاونت علمی در زمینه بومی سازی بخشی از این فناوری ها توسط محققان و صنعتگران کشور اعلام خواهد شد.

پرهمت، استحصال آب از رطوبت هوا در مناطق ساحلی و مناطقی که رطوبت هوا بالا است را از دیگر منابع تامین آب در کشور دانست و با بیان اینکه برای این امر احتیاجمند فناوری های پیشرفته هستیم، گفت: برنامه هایی از سوی ستاد در زمینه مردمی کردن کسب و کارهای این فناوری ها در حال انجام است. در حال حاضر فناوری هایی برای استحصال آب از رطوبت در کشور وجود دارد، ولی مالی بودن آن بسیار مهم است.

دبیر کارگروه آب ستاد توسعه فناوری های آب و خشکسالی با تاکید بر ضرورت اجرای روش های مدیریت مصرف آب، گفت: مسائلی چون میزان مصرف آب در بخش کشاورزی، انتقال آب، کاهش تبخیر و کاهش هدر رفت آب از جمله مسایلی است که در مدیریت آب مطرح است، ولی از سوی دیگر سالانه حدود سه میلیارد متر مکعب آب پشت سدها تبخیر مستقیم می گردد که این میزان معادل ظرفیت 15 سد امیرکبیر است.

تهران؛ غول عظیم تخریب آب و خاک

پرهمت، شهر بزرگ تهران را یکی از منابع آلوده نماینده و تخریب نماینده خاک در پایین دست توصیف کرد و در این باره شرح داد: با هر بار بارندگی، آلودگی های نفتی، آسفالت و سایر آلاینده ها از سطح شهر شسته شده و با جریان آب برده می شوند و این آلاینده ها موجب می شوند لایه های خاک پایین دست تخریب شده و از بین بروند. تخریب لایه های خاک تنها چالش در این زمینه نیست، بلکه کیفیت خاک نیز از بین خواهد رفت؛ از این رو شهر بزرگ تهران به عنوان غول عظیم تخریب آب و خاک در پایین دست به شمار می رود.

وی با بیان اینکه همه آلاینده های کره زمین، به دلیل سیال بودن آب در حرکت است، گفت: متاسفانه شهرهای کشور در بالادست آبخوان ها و سفره های آب های زیر زمینی ایجاد شده، ضمن آنکه زباله ها نیز در بالادست آبخوان هایی است که آب آن ها را مستقیما مصرف می کنیم و این در حالی است که حفاظت از منابع آبی بسیار مهم است و ضروری است روش هایی را به کار گیریم که قابلیت کنترل آلاینده ها را داشته باشد.

دبیر کارگروه آب ستاد توسعه فناوری های آب و خشکسالی، میزان فاضلاب شهر تهران را سالانه حدود 200 میلیون متر مکعب دانست که این میزان معادل مخازن سد امیرکبیر می گردد و افزود: این فاضلاب از بالادست شهر تهران به پایین دست می رود و ضروری است این آب ها تصفیه شوند تا آلاینده های آن در آبخوان ها و سفره های آب های زیر زمینی پایین دست وارد نشوند. بر این اساس در این زمینه مطالعاتی را در دست اجرا داریم. در این طرح در صدد هستیم که یا منابع آلوده نماینده آب را در بالادست کنترل کنیم و به پایین دست نرود و یا این منابع تصفیه گردد. تصفیه این منابع یکی از ماموریت های اصلی ستاد به شمار می رود.

واحدی: واحدی: وبسایت خبری، تفریحی و سرگرمی