بانویی به رنگ نارنجی! - راه ساری

باید رفتنی باشند وگرنه این شهر دودزده پر از سرب کجا و این نازک بال های رنگارنگ کجا؟

این سؤال همه ما شده است؛ نکند این ها آفت باشند؟ هفته گذشته در یکی از خیابان ها دیدم که دارند سمپاشی می نمایند و فکر کردم که نکند برای پروانه ها باشد؟

* * *

برای این که بهتر با ویژگی ها، وضعیت و دلایل آمدن این پروانه ها به شهر تهران آشنا شویم، به سراغ سهیلا تبریزی، حشره شناس و کارشناس بهداشت می رویم و با او درباره این پروانه های زیبا به گفت وگو می پردازیم.

• این پروانه های نارنجی برای حشره شناس ها شناخته شده هستند؛ آیا نام خاصی هم دارند؟

بله، این پروانه ها اسم دارند. به این نوع پروانه ها می گویند رنگین بانو یا بانوی رنگین.

• حالا این رنگین بانوهای نارنجی از کجا آمده اند؟

این ها چهارماه پیش در سیستان و بلوچستان بودند، هوا که گرم شد به سمت تهران آمدند. تهران که گرم بگردد می روند سمت شمال، خراسان، آذربایجان و مناطقی که خنک ترند.

البته جایی خواندم که این پروانه هایکی دوماه قبل در پیشوا، ورامین یا پاکدشت دیده شدند و بعضی از کشاورزان هم از حضور این ها ترسیده بودند، هرچند که این ترس موردی نداشته است.

• این اولین بار است که رنگین بانوها به تهران می آیند؟

نه، این پروانه ها سال های قبل هم به تهران می آمدند، اما تعداشان این قدر زیاد نبود و به چشم نمی آمدند. سال جاری که بارندگی ها زیاد شده و هوا قدری خنک تر شده، تعداد پروانه ها هم بیش تر شده است.

• این پروانه ها مگر چه قدر می توانند پرواز نمایند که از سیستان و بلوچستان به تهران می آیند؟ از آن جا تا تهران فاصله زیادی است؟

پروانه ها می توانند برای زمان خیلی طولانی پرواز نمایند. بعضی از انواع آن تا ارتفاع چهارهزار متری توان پرواز دارند.

• عمرشان چه قدر است؟

کلاً پروانه ها بسته به نوعشان، از یک هفته تا 9 ماه عمر می نمایند که البته بستگی دارد به جنس پروانه، چاق یا لاغری، بزرگی و کوچکی، این که در کجا به جهان آمده و... اما این نوع از پروانه ها حداکثر یک ماه عمر می نمایند.

• این ها هم از کرم متولد می شوند؟

کرم ابریشم هم نوعی پروانه است؛ اما این ها تخم گذاری می نمایند و در دمای بین 28 تا 37 درجه سانتی گراد زیاد می شوند. تخم هایشان هم رنگی است؛ زرد، قرمز، آبی تیره و سیاه. تخم هایشان را در ساقه و برگ درختان می گذارند و همان مراحل پروانه ای را دارند. یعنی از تخم، کرم بیرون می آید، دوران جنینی و شفیدگی را می گذراند و تبدیل به پروانه می گردد.

البته اگر دما بالا یا پایین تر از این مقدار(28 تا 37 درجه سانتی گراد) بگردد، اصلاً این ها به جهان نمی آیند. در حشره شناسی به این ها می گوییم پروانه های خانگی.

• پروانه های غیرخانگی چه تفاوتی با این ها دارند؟

آن ها در مقایسه با پروانه های خانگی بزرگ ترند، در مناطق گرمسیری زندگی می نمایند و عمرشان 9 ماه است. اما این پروانه هایی که این روزها در تهران می بینیم همه جای جهان هستند و حالا هم مهمان ما شده اند.

• یعنی این پروانه ها آفت نیستند و خطری ندارند؟

ما دو نوع پروانه داریم یکی آفتی و یکی غیرآفتی. پروانه های آفتی در شب حرکت می نمایند، اما این مهمانان ما روز می آیند و پروانه های روز، کاری به کار کسی ندارند، بی ضررند، از نظر مالی لطمه ای نمی زنند و اصلاً آفت را می خورند.

تازه این ها باعث رونق اقتصاد و کشاورزی هم می شوند، چون 70 تا 75درصد گرده افشانی، توسط پروانه ها انجام می گردد.

اگر خواستید آن ها را بهتر بشناسید، پروانه های روز وقتی استراحت می نمایند بال هایشان عمودی می ایستد و بال های پروانه های شب حالت شیروانی دارد.

• خودشان طعمه چه حیواناتی هستند؟

پرستو، کلاغ و بسیاری دیگر از پرندگان، از این پروانه ها تغذیه می نمایند. این ها شکارچی های زیادی دارند.

در مجموع بین 16 تا 20 هزارگونه پروانه در جهان داریم، اما ما انسان ها گونه هایشان را از بین می بریم. وقتی محیط زیست و جنگل ها و مراتع را از بین می بریم، یعنی ما هم شکارچی این حشرات شده ایم.

• چرا الآن سم پاشی می نمایند؟ این سم پاشی درخت ها، پروانه ها را از بین می برد؟

بله، به سرعت آن ها را از بین می برد. در حالی که این ها هیچ گونه خطر و آسیبی ندارند. جالب است همراه این ها زنبورها هم می آیند.

• چرا؟

چون محیط و هوا را مناسب می بینند. زنبورها هم آفت ها را از بین می برند.

• غذایشان چیست؟

این ها شهدگیاه و آب می خورند. به بعضی گل ها بیش تر علاقه مندند. جعفری، رازیانه و شبدر مورد علاقه پروانه هاست. البته علاوه بر این ها، به گل آفتابگردان و تاج خروس، مریم گلی و یا حتی به میوه ها هم علاقه مندند. شما یک گلابی یا پرتقال را نصف کنید و بگذارید در محیط باز، می بینید پروانه ها چه قدر دور آن جمع می شوند.

• این پروانه ها یا به تعبیری این بانوهای رنگین، ویژگی دیگری هم دارند؟

از نظر رفتارشناسی حشرات، حافظه و خاطره شان جالب است که اگر کاری را انجام دهند یا وادار به انجام آن بشوند، از خاطرشان نمی رود و دوباره آن را تکرار می نمایند؛ دیگر این که در پروانه ها، ماده ها بزرگ تر و تیره تر از نرها هستند.

• پروانه ها زیر میکروسکوپ واقعاً مثل هیولا هستند؟ این قدر زشتند؟

نه، اولین بار که یک پروانه را در دانشگاه زیر میکروسکوپ دیدم؛ شبیه بانویی بود که پالتوی پوست زیبایی پوشیده باشد، صورتش هم خب حشره است.

* * *

اما من اولین بار که یک پروانه را زیر میکروسکوپ دیدم، همه فانتزهای ذهنم به هم ریخت و دیگر نمی توانم این قدر زیبا ببینمشان. توصیه می کنم هیچ وقت پروانه ها را زیر دستگاه میکروسکوپ نگاه نکنید!