بن سلمان و سیاست های پشت پرده - راه ساری

روزنامه الأخبار لبنان در یادداشتی درباره ثمره سه سال ولیعهدی محمد بن سلمان در عربستان نوشت: افراد زیادی در سال 2020 که یک سال محوری در فرایند چشم انداز 2030 بن سلمان به شمار می رود، می گویند که این چشم انداز حکم مرده را دارد. اکنون با غافلگیری شیوع کرونا و جنگ احمقانه قیمت نفت، حقیقت خیالی بودن طرح های بن سلمان آشکار شده است.

پیش از یک دهه مانده به تاریخ تعیین شده برای تولد عربستان سعودی جدید. نرخ بیکاری، کسری بودجه ، سرمایه ملی و موارد دیگر اگر بدتر نشده باشد بهتر نشده است؛ طرح های متنوع سازی اقتصاد و جذب سرمایه گذاری های خارجی به بن بست رسیده، ولیعهد سعودی با یک کودتای داخلی روبرو است و گرفتار باتلاق یمن شده که رهایی از آن سختتر و پرهزینه تر شده است.

چشم انداز 2030 بن سلمان با سختی های مالی روبرو است، طوری که صندوق سرمایه گذاری های عمومی پیروز به حرکت در جهت دستیابی به اهداف این چشم انداز نشده است. قرار بود که حجم دارایی های امسال میلادی این صندوق 600 تا 700 میلیارد دلار باشد و بدین ترتیب در سال 2030 به بیش از دو تریلیون دلار برسد، اما بسیاری از سرمایه گذاری های آن با شکست روبرو شد و دارایی های کنونی این صندوق 300 تا 400 میلیارد دلار بیشتر نیست.

شاید یکی از بارزترین نمونه های این عدم پیروزیت، سرمایه گذاری حدود 35 میلیارد دلاری در صندوق چشم انداز - سافت بانک(SoftBank) باشد، چراکه این صندوق ژاپنی طی سه ماه اول امسال میلادی متحمل خسارت 18 میلیارد دلاری شده است.

سافت بانک شرکت مخابرات ژاپنی است، که در زمینه ارائه خدمات خطوط تلفن ثابت، شبکه تلفن همراه، خدمات اینترنت و پهن باند، بازاریابی و تجارت الکترونیک، همچنین در حوزه رسانه های گروهی فعالیت می نماید. شرکت سافت بانک در سال 1981 راه اندازی شد و در سال 2011 ارزش بازار آن معادل 43.52 میلیارد دلار برآورد گشت. دفتر مرکزی این شرکت در شهر توکیو، ژاپن واقع شده است و سهام آن در بازار بورس نیویورک و بورس توکیو معامله می گردد.

ضربه دوم را توقف در عرضه سهام آرامکو به صندوق سرمایه گذاری های عمومی عربستان وارد کرد. پس از به تعویق افتادن چند باره عرضه سهام آرامکو، مقامات عربستان و بن سلمان امیدوار بودند که بهای نفت به بشکه ای 80 دلار برسد و به دنبال آن ارزش شرکت آرامکو نیز تا دو تریلیون دلار افزایش یابد.

ازهم گسیختگی اجتماعی

شاید آنچه که سرنوشت چشم انداز بن سلمان را بیش از پیش تعیین کرد، همزمانی موعد مقرر برای شروع برنامه ارتقای هویت ملی عربستان به عنوان یکی از برنامه های چشم انداز مذکور در سال 2020 با رکود مالی شدید بود که بخش خصوصی اولین و بزرگترین قربانی آن شد.

ارتقای هویت ملی یکی از برنامه های شورای مالی و توسعه عربستان برای سال 2020 است که هدف آن تقویت هویت ملی افراد براساس ارزش های ملی و اسلامی با تقویت خصوصیات فردی و روانی و ایجاد انگیزه در شهفرایندان سعودی برای حرکت به سمت پیروزیت و خوشبینی تعریف شده است.

برنامه ارتقای هویت ملی شامل ایجاد یک مهندسی اجتماعی جدید برای افزایش روحیه ابتکار و دوست داشتن شغل و افزایش انگیزه برای پیروزیت و خوشبینی می گردد. اهدافی که میزان تحقق آنها با افزایش شغل در بخش خصوصی و تنوع بخشی به درآمدها مقایسه می گردد؛ این دو شاخص اصلی است که عربستان سعودی بدترین ارقام را در آن ثبت نموده است، چراکه 70 درصد بودجه این کشور هنوز به نفت وابسته است.

حکومت عربستان سعی داشت که بافت اجتماعی این کشور را با ترویج افتخار به هویت ملی و آمادگی کار کردن برای وطن از رفاه در مقابل اطاعت پذیری دور کند، اما این بافت اجتماعی بار دیگر درحال ظهور است و بن سلمان در عمل تنها توانست با جنگ های خارجی نوعی از شوونیسم (میهن شیفتگی) را ترویج دهد.

نه امنیت و نه ثبات

این صحیح است که بن سلمان با اتفاق هتل ریتز کارلتون پیروز شد حریفان و رقبا را محاصره کند، اما بازداشت احمد بن عبدالعزیز و محمد بن نایف، دو تن از شاهزاده های ارشد عربستان در مارس گذشته توسط بن سلمان، نگرانی وی نسبت به اینکه این دو می توانند یک جبهه علیه او تشکیل دهند را آشکار کرد، به ویژه اینکه شاهزاده احمد نفوذ قابل توجهی در هیئت بیعت دارد و بن نایف نیز از نفوذ شدید در وزارت کشور عربستان برخوردار است.

نفوذ بن نایف در وزارت کشور عربستان کاملاً واضح است و همچنان خواب را از بن سلمان گرفته است. کوشش های بن سلمان برای بازگرداندن سعد الجبری مشاور محمد بن نایف ولیعهد سابق این کشور و بازداشت دو پسر و برادر او بیانگر همین مسأله است.

مسأله الجبری بار دیگر آشکار کرد، علی رغم تغییرات ریشه ای که بن سلمان در ساختار قدرت انجام داده موارد غافلگیر کننده همچنان وجود دارند و همین مسأله آینده بن سلمان را تا حد زیادی مبهم نموده است.

باتلاق یمن

یک مشکل به نام یمن وجود دارد. این صحبتی است که محمد بن نایف طبق اسناد فاش شده ویکی لیکس از سفارت آمریکا در ریاض در دسامبر 2010 آن را عنوان کرد. بن نایف مدعی شده که شاخه القاعده در جزیره عرب می تواند با استفاده از خاک یمن حملاتی را علیه عربستان انجام دهد.

پس از گذشت حدود یک دهه از این اظهارات، به لطف اقدامات بن سلمان و مخالفت با کوشش های پسر عمویش برای دور نگه داشتن عربستان از این مشکل، یمن از یک مشکل فراتر رفت و به یک باتلاق برای عربستان تبدیل شد.

عربستان امروز با بدترین مراحل جنگش در یمن روبرو است و نه می تواند این جنگ را به سود خود سرانجام دهد و نه می تواند بدون هیچ دستاوردی و شکست خورده از آن خارج گردد.

ریاض می داند که هرچه معضل آن در یمن طولانی تر گردد، رهایی از آن سخت تر و پرهزینه تر می گردد؛ زیرا مواضعی که در اختیار هم پیمانانش در شرق یمن قرار داشت و می توانستند درباره آنها مذاکره کند در مقابل ارتش و کمیته های مردمی یمن از هم فروپاشیده و نیروهای ارتش و کمیته های مردمی یمن به دروازه های شهر مأرب به عنوان آخرین پناهگاه نیروهای وابسته به عربستان رسیده اند.

در جنوب نیز، عربستان به محض سرانجام دادن به یک درگیری، با درگیری دیگری روبرو می گردد و این درحالی است که اجرای توافقنامه امضا شده میان نیروهای وابسته به ریاض و ابوظبی همچنان سخت است.،ایسنا

تفطن: مجله مطالب خواندنی سفر و گردشگری

مجله آراد: گفتگوی آزاد و اخبار روز