نگاه مضطرب کشورهای حاشیه خلیج فارس به تحولات بازار نفت - راه ساری

با این حال، شواهد زیادی برای رد کردن ادعای آنها وجود دارد و این شواهد هرروز پررنگ تر می شوند. امروز اقتصاد کشورهای حاشیه خلیج فارس به دلیل وابستگی بیش از حد آنها به نفت در شرایط بسیار بدی قرار گرفته است. مؤسسه اعتبارسنجی استاندارد اند پورز (S&P Global Ratings) اخیراً برآورد نموده است که اگر قیمت هر بشکه نفت خام در سطح 40 دلار تثبیت گردد، دولت های عضو شورای همکاری خلیج فارس (عربستان، امارات، عمان، قطر، کویت و بحرین) در فاصله سال های 2020 تا 2023 مجموعاً 490 میلیارد دلار کسری بودجه خواهند داشت. علاوه بر این، استاندارد اند پورز پیش بینی می نماید که مجموع بدهی دولتی این کشورها نیز تا سرانجام امسال میلادی از 100 میلیارد دلار فراتر خواهد رفت که این رقم در تاریخ آنها بی سابقه است.

اگرچه هزینه فراوری نفت در عربستان سعودی پایین تر از اغلب کشورهای فراورینماینده نفت است، اما واقعیت تلخ برای سعودی ها این است که نفت 40 دلاری بسیار ارزان تر از آن است که بتواند توازن بودجه را در این کشور برقرار کند. در واقع بر اساس برآوردهای صندوق بین المللی پول، برای اینکه دولت عربستان سعودی در امسال میلادی دچار کسری بودجه نگردد، متوسط قیمت نفت خام این کشور باید 76.1 دلار باشد. قیمت فعلی نفت، دولت عربستان را با کسری بودجه شدیدی در حد 11.4 درصد فراوری ناخالص داخلی روبرو می نمایند. 87 درصد از منابع بودجه دولت، 90 درصد درآمدهای صادراتی و 42 درصد فراوری ناخالص داخلی عربستان از نفت تأمین می گردد.

جالب اینجاست که علی رغم پایین بودن قیمت نفت، دولت عربستان همچنان از پذیرفتن اینکه در شرایط سختی قرار گرفته است، امتناع می ورزد و تأکید می نماید که قصد اعمال تغییرات در بودجه مصوب امسال را ندارد. البته دولت عربستان در امسال میلادی نرخ مالیات بر ارزش افزوده را به سه برابر رقم قبلی افزایش داده و اعلام نموده است که مخارج خود در حوزه هایی که اولویت کمتری دارند را کاهش خواهد داد. دولت عربستان همچنین از ابتدای تابستان امسال یاری هزینه پرداختی به کارکنان دولت را قطع نموده است.

اوضاع سایر کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس هم چندان بهتر از عربستان نیست. در امسال میلادی قیمت سر به سر نفت (قیمتی که توازن بودجه را تضمین کند) برای امارات 69.1 دلار و برای کویت 61.1 دلار است. این رقم برای بحرین و عمان به ترتیب 95.6 و 86.8 دلار است. در بین کشورهای منطقه، تنها قطر می تواند با نفت 40 دلاری توازن بودجه خود را حفظ کند زیرا قیمت سر به سر نفت برای این کشور 39.9 دلار است.

بعید به نظر می رسد که شرایط بازار نفت در آینده ای نزدیک بهبود یابد. اگرچه کارشناسان شرکت خدمات مالی و بانکداری گلدمن ساکس که جزو خوشبین ترین کارشناسان بازار انرژی محسوب می شوند، پیش بینی می نمایند ه قیمت نفت در سه ماهه سوم سال 2021 به 65 دلار در هر بشکه خواهد رسید، اما بسیاری از تحلیلگران دیگر چنین نظری ندارند. به عنوان مثال، تحلیلگرانی که اخیراً در نظرسنجی رویترز شرکت داشتند، قیمت هر بشکه نفت خام برنت دریای شمال در سال 2021 را به طور میانگین 50.45 دلار پیش بینی کردند که این رقم بسیار کمتر از قیمتی است که کشورهای حاشیه خلیج فارس برای فرار از کسری بودجه در سال آینده احتیاج دارند. دولت عربستان برای اینکه در سال آینده میلادی دچار کسری بودجه نگردد، ناامیدانه منتظر رسیدن قیمت نفت به رقم 66 دلار در هر بشکه است.

اقتصادهای سرکوب شده

اثرات سیاست های مالی انقباضی که کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس در پیش گرفته اند، در حال نمایان شدن است. این سیاست های انقباضی تأثیر شدیدی برای فعالیت های مالی داشته اند و به ویژه در عربستان و امارات، بنگاه های مالی روزهای سختی را می گذرانند. افت شدید فعالیت های مالی در کشورهای حاشیه خلیج فارس، بانک های منطقه را نیز به شدت تحت تأثیر قرار داده و آنها را مجبور نموده است که برای بقا به دنبال ادغام در یکدیگر باشند. بانک مرکزی عربستان اخیراً از یک بسته تقریباً 27 میلیارد دلاری برای نجات نظام بانکی بیمار این کشور رونمایی نموده است.

اقتصاد امارات اگرچه یکی از متنوع ترین اقتصادهای منطقه به شمار می آید، اما امارت های این کشور به جز دبی وابستگی بسیار شدیدی به نفت دارند. امارات روزانه 3.1 میلیون بشکه نفت استخراج می نماید و صادرات نفت حدود 30 درصد فراوری ناخالص داخلی این کشور را تشکیل می دهد. امارات در حال حاضر هشتمین فراورینماینده بزرگ نفت در دنیا به شمار می رود.

کشور کوچک اما بسیار ثروتمند قطر نیز به شدت متکی به صادرات گاز است. در این کشور بیش از 60 درصد فراوری ناخالص داخلی، 85 درصد درآمدهای صادراتی و حدود 70 درصد کل درآمدهای دولت مستقیماً وابسته به فراوری و صادرات گاز است.

عمان نیز با فراوری روزانه یک میلیون بشکه نفت خام، نوزدهمین فراورینماینده بزرگ نفت در دنیا است. این کشور نیز مانند اغلب کشورهای خاورمیانه وابستگی شدیدی به نفت و گاز دارد. در این کشور حدود 68 درصد فراوری ناخالص داخلی و 85 درصد درآمدهای دولت از نفت و گاز تأمین می گردد. پیش بینی می گردد که دولت عمان در سال مالی جاری کسری بودجه ای معادل 20 درصد فراوری ناخالص داخلی این کشور را تجربه کند.

کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس برای تأمین کسری بودجه بزرگ خود چاره ای جز روی آوردن به بازارهای بدهی ندارند. البته این کشورها از وجهه بسیار خوبی در بازارهای بدهی برخوردار هستند و مشکل چندانی برای دریافت وام های هنگفت نخواهند داشت. ماه گذشته امارت دبی برای اولین بار در 6 سال اخیر در بازارهای بدهی بین المللی دیده شد و توانست 2 میلیارد دلار منابع مالی با نرخ بهره بسیار پایین جذب کند که این نشان می دهد بازارهای مالی علی رغم رکود مالی کشورهای حاشیه خلیج فارس، همچنان به روی این کشورها باز هستند.

تور کیش: سفری هیجان انگیز به مروارید خلیج فارس

مجله سایه: گلچینی از بهترین های وب