5000،000،000 تومان برای یک نقی معمولی! ، سلبریتیها در تمام دنیا مالیات نمیدهند؟ - راه ساری

گروه فرهنگی خبرنگاران- رعنا مقیسه؛ پنج میلیارد تومان برای یک نقی معمولی! این خبری بود که از میزان دستمزد درخواستی محسن تنابنده برای بازی و نویسندگی در پایتخت 7 منتشر شد یعنی درآمدی تقریبا 330 میلیون تومانی برای هر قسمت. اعداد و ارقامی که البته مدت هاست در مورد برخی بازیگران سینما مطرح می گردد. میلیونرهایی که البته از پرداخت مالیات هم معاف هستند.

تنور بحث و گفتگو درباره معافیت های مالیاتی چند سالی است در فصل بودجه ریزی داغ می گردد و سلبریتی ها پای ثابت این محافل هستند. سال گذشته با اضافه شدن تبصره ای به لایحه بودجه برای کاهش معافیت مالیاتی هنرمندان، بازار این موضوع بیش از قبل رونق گرفت و اقشار مختلفی از هنرمندان، مسئولین و البته مردم واکنش های متعددی، از استقبال تا ابراز نگرانی و مخالفت نسبت به این اتفاق، نشان دادند. تبصره ای که البته با دستور فوری نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه لغو شد و معافیت های مالیاتی هنرمندان طبق روال گذشته ادامه پیدا کرد.

معافیت های مالیاتی هنرمندان در سال 80 و طبق دستورالعمل ماده 12 آیین نامه اجرایی تبصره 3 ماده 139 قانون مالیات های مستقیم، مصوب شد، اما اجرای این طرح چندین سال به تعویق افتاد و در نهایت از سال 93 اجرایی شد. طبق ماده 2 این دستورالعمل، درآمد حاصل از فعالیت های انفرادی و یا جمعی در حوزه های انتشاراتی، مطبوعاتی، فرهنگی و هنری توسط اشخاص حقیقی و حقوقی که دارای مجوز فعالیت (یا پروانه تاسیس) از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می باشد و بصورت مکتوب، سمعی، بصری و صحنه ای تولید، توزیع و عرضه می گردد از پرداخت مالیات معاف است. ماده 3 همین دستورالعمل البته هنرمندان را موظف به تسلیم به موقع اظهارنامه و ترازنامه کرده که در صورت عدم رعایت این شرط در آن سال از معافیت مالیاتی محروم خواهند شد.

این دستورالعمل گرچه با هدف حمایت از فعالیت های فرهنگی هنری مصوب شده، اما داغ شدن بحث پرداخت مالیات توسط سلبریتی ها و استقبال مردم از این موضوع نشان داد که این تدبیر نقاط ضعف مهمی دارد که باید به آن ها پرداخت. مهمترین اشکال این شیوه حمایتی، کنار هم قرار گفتن یک سوپراستار سینما و یک تعزیه خوان یا منشی صحنه تئاتر است. هر دو قشر طبق این دستورالعمل از پرداخت مالیات معاف هستند، اما درآمد یک سلبریتی یا خواننده مشهور در ماه ممکن است تا چند صد میلیون تومان نیز برسد. رقمی که در مورد درآمد سایر فعالیت های هنری تقریبا محال به نظر می آید. به همین دلیل صحبت درباره مالیات هنرمندان راه رفتن بر روی لبه تیغ است.

در واقع معافیت های فعلی و غیر مشروط مالیاتی در حوزه فرهنگ و هنر و شرایط نا به سامان مالی باعث شده تا بخش مهمی از جامعه نسبت به پرداخت نکردن مالیات توسط سلبریتی های سینما و تلوزیون معترض باشند. این موضوع اعتبار کلی هنرمندان را هم در جامعه مخدوش خواهد کرد. از سوی دیگر اما بخش قابل توجهی از فعالان فرهنگی و هنری درآمد های چندانی به دست نمی آورند و کاهش معافیت های مالیاتی بدون وجود سازوکار شفاف و حساب شده ضربه ای جدی به آن ها وارد خواهد کرد.

خسرو دهقان منتقد سینما و دبیر چند دوره جشنواره جشن خانه سینما در این خصوص در گقتگو با خبرنگاران، گفت: مالیات بر اساس درآمد است. کسی که درآمد دارد باید مالیات دهد؛ اما موضوعی که باید دقت کنیم این است که در سینما درآمد ها یک دست نیست. این گونه نیست که همه درآمد بالایی داشته باشند و نمی گردد نگاه یکسان به همه کرد. باید با توجه به اظهار نامه و درآمد هر کسی مالیات پرداخت گردد.

جریان نامعین گردش مالی در عرصه فرهنگ

لایحه بودجه 1400 سقف معافیت مالیاتی را 48 میلیون تومان در سال اعلام کرده. در واقع افرادی که ماهی 4 میلیون تومان یا کمتر حقوق می گیرند از پرداخت مالیات معاف هستند. این موضوع درباره عرصه فرهنگ و هنر هم صادق است، اما نکته مهمی در این حوزه وجود دارد که مسئله را مشکل می کند؛ شفاف نبودن گردش مالی در بسیاری از فعالیت ها. با یک مثال می گردد این موضوع را بهتر درک کرد. در حوزه تئاتر عموما قرارداد مکتوبی بین سازندگان یک اثر و بازیگران و عوامل گروه اجرایی وجود ندارد و توافقات به صورت شفاهی مطرح می گردد. همین موضوع باعث می گردد تا تفکیک بین درآمد کلی حاصل از فروش یک اثر و درآمد هنرمندان مشکل باشد.

تنها رقم ثبت شده در این حوزه میزان فروش در گیشه است. در این صورت اگر مبلغ فروش یک اثر بالاتر از سقف معافیت باشد، ملزم به پرداخت مالیات خواهد شد در صورتی که عموما درآمد هنرمندان این حوزه و عوامل اجرایی یک گروه تئاتری از سقف معین شده برای معافیت مالیاتی پایین تر است. میزان پرداخت مالیات می تواند تا 25 درصد از درآمد برسد که اگر این رقم را با 9 درصد مالیات بر ارزش افزوده، 5 درصد فروش گیشه و سهم سالن ها جمع کنیم، تاثیر قابل توجهی در عایدی عوامل یک اثر خواهد داشت.

نمونه دیگر درآمد حاصل از فروش آثار تجسمی است که بعضا رقم های بالایی نیز در حراجی ها دارند، اما به دلیل نبود همین شفافیت مالی در عرصه فرهنگ، معین نیست که چه مقدار از رقم نهایی فروش یک اثر به جیب هنرمند و چه مقدار نصیب دلالان می گردد. نبود سازوکار ها وقوانین مالی شفاف در این حوزه در سال های گذشته باعث شده تا در شیوه های فعلی نتوانیم تفکیکی برای دریافت مالیات از میلیونر های هنری و درصد قابل توجهی از فعالان با درآمد متوسط در این عرصه قائل شویم.

مسئله دیگر پیچیدگی هاییست که در اجرای معافیت های مالیاتی وجود دارد و بعضا آن را بی اثر می کند. به طور مثال یک گروه تئاتر برای تبلیغات در سطح شهر توسط سازمان زیباسازی شهر تهران موظف به پرداخت هزینه و مالیات بر ارزش افزوده است. سازوکاری که در اعمال مالیات بر درآمد نهایی حاصل از اثر در نظر گرفته نمی گردد.

در دنیا چه خبر است؟

در بسیاری از کشور های دنیا به دلیل وجود پایه مالیات بر مجموع درآمد، بیشتر فعالیت های درآمدزا ازجمله فعالیت های هنری مشمول مالیات بر درآمد است و افراد متعهد به پرداخت مالیات هستند. در برخی از این کشور ها حتی از ظرفیت و محبوبیت هنرمندان برای تشویق مردم به پرداخت مالیات نیز استفاده می گردد که تجربه برخی از این کشور ها را بررسی می کنیم؛

آمریکا: در این کشور درآمد هنرمندان مانند هر درآمد دیگری با نرخ های تصاعدی 10 تا 37 درصد مشمول مالیات بر درآمد سالیانه می گردد و مانند هر فعالیت دیگری برای فعالیت های هنری نیز مجموعه ای از هزینه های قابل قبول (با شرایطی خاص) مثل هزینه سفر، اجاره محل کار (استودیو) و ... در نظر گرفته می گردد. در آمریکا علاوه بر اینکه درآمد های عادی کسب شده توسط هنرمندان مشمول مالیات قرار می گیرد، به طورکلی جایزه های دریافتی آن ها نیز باید جزو درآمد های مشمول مالیات قرار گیرد و در اظهارنامه مالیاتی آن ها گزارش گردد. همچنین حق انتشار هایی که بابت حق حق انتشار یک اثر هنری دریافت می گردد، در درآمد اظهاری افراد باید لحاظ گردد.

انگلستان: در این کشور نیز درآمد هنرمندان مانند دیگر درآمد ها با نرخ تصاعدی 20 تا 45 درصد مشمول مالیات بر مجموع درآمد قرار می گیرد، به طوری که با افزایش درآمد مالیات بیشتری باید پرداخت گردد. در انگلستان برخی از هزینه ها به عنوان هزینه های قابل قبول در نظر گرفته می گردد که ازجمله آن ها می توان به هزینه حمل ونقل برای مسافرت کاری، هزینه لباس خاص مرتبط با آن فعالیت، هزینه های اجاره محل کار، هزینه اشتراک ژورنال مرتبط با فعالیت و ... اشاره کرد. نکته قابل توجه این است که در این کشور هنرمندان کودک نیز باید درآمد خود را اظهار کنند و مالیات آن را مانند بزرگسالان پرداخت کنند؛ همچنین در انگلیس نیز همانند آمریکا جوایز هنری به طورکلی مشمول مالیات قرار می گیرند.

هندوستان: در کشور هندوستان، هنرمندان یکی از مشمولان مالیات بر درآمد مانند سایر اقشار جامعه هستند. نرخ نهایی این مالیات به صورت تصاعدی از 5 تا 30 درصد تغییر میکند. طبق بررسی اجرا شده، یکی از مشهورترین هنرمندان سینمای هند، 445 میلیون روپیه در سال 2018 مالیات پرداخت کرده است. مالیات پرداختی 6 نفر از دیگر هنرمندان مشهوراین کشور نیز در سال 2018، از 39 میلیون تا 295 میلیون روپیه گزارش شده است. هنرمندان در این کشور از اقشاری هستند که بیشترین مالیات را به دولت پرداخت می کنند و فرار های مالیاتی احتمالی آن ها سریعاً بررسی و رسانه ای می گردد.

ایرلند: در ایرلند برخی از درآمد های حاصل از فعالیت های هنری از پرداخت مالیات معاف است. درواقع در این کشور همه فعالیت های هنری معاف از مالیات نیست بلکه تنها آثار هنری دارای شایستگی هنری و فرهنگی که صالحیت آن ها توسط کمیسیون درآمد احراز میگردد از پرداخت مالیات معاف است. یک اثر هنری در صورتی شایستگی فرهنگی و هنری دارد که از لحاظ ظاهری و محتوایی موجب افزایش چشمگیر یک یا چند جنبه از فرهنگ ملی و بین المللی این کشور گردد. فعالیت هایی که می توانند از این معافیت بهره ببرند شامل کتاب، نمایشنامه، موسیقی، نقاشی و مجسمه است.

در این کشور برخی از کار های هنری نیز به صورت کامل مشمول مالیات هستند که میتوان به موسیقی های غیرفاخر، نقاشی های غیرسودمند و تکراری و... اشاره کرد. نکته قابل توجه در مورد این معافیت ها آن است که معافیت های مالیاتی در مورد این فعالیت ها نمی تواند بیشتر از یک مقدار معین باشد.

مالزی: نرخ های مالیات بر درآمد در کشور مالزی از 5 تا 28 درصد به صورت تصاعدی تغییر می کند و هنرمندانی که بالای 34 هزار رینگیت (معادل 8100 دلار) در سال درآمد دارند، مشمول مالیات بر درآمد هستند و می بایست اظهارنامه مالیاتی پر کنند. بخشی از درآمد هنرمندان معاف از مالیات است که در دستورالعمل های مجزایی این معافیت ها بیان شده است. به طور مثال تا سقف 10 هزار رینگیت از درآمد ناشی از انتشار کار های هنری معاف از مالیات است و هرگونه درآمدی که از خارج از کشور عاید هنرمندان گردد نیز مشمول پرداخت مالیات نیست. همچنین هزینه هایی ازجمله اجاره مکان برای کسب وکار و بهره های بانکی برای کسب وکار های هنری معاف از مالیات است. هنرمندان بسته به اینکه یک کسب وکار راه انداخته باشند یا خیر می بایست دو فرم مجزا و متفاوت پر کنند.

تجربه کشور های مختلف در دنیا نشان می دهد که استفاده از معافیت های بدون محدودیت، غیر مشروط و دائمی راه چاره مناسبی برای حمایت از فعالیت های فرهنگی و هنری نیست. زیرا از یک سمت باعث تلاش برای فرار از مالیات از سوی افرادی با درآمد های بالا خواهد شد و از سوی دیگر به جریان غیرشفاف و نامعلوم وجوه در عرصه فرهنگ و هنر دامن می زند. مسائلی که امروز دامن فعالیت های فرهنگی هنری کشور را هم گرفته است. برای حمایت موثر از این عرصه می توان مالیات اخذ شده از هنرمندان را صرف فعالیت های هنری یا منابع صندوق اعتباری هنر کرد.

اکبرنبوی منتقد سینما در همین باره می گوید:می توان مالیات دریافت شده را به خود انجمن ها و صنوفی که این شاخه های هنری دارند تخصیص داده و هزینه گروه های کم درآمد کرد. اصل دریافت مالیات درست است و همه باید مالیات پرداخت کنند. اما کسانی هستند که درآمد ندارند و دولت حتما باید به این ها توجه کند. در سینما شاغلینی وجود دارند که درآمد بسیار پایینی دارند و اگر دولت می خواهد این اقشار را حمایت کند، در دولت صندوقی تاسیس گردد که مالیات اخذ شده از گروه هنر را به گروه های کم درآمد و بی درآمد هنر پرداخت کنند.

در نهایت اگر به هر دلیل قرار است از برخی فعالیت های هنری در کشور حمایت هایی از جنس حمایت های مالیاتی صورت پذیرد، با توجه به اصول مالیاتی این حمایت ها باید محدود، مشروط و موقتی باشد که معافیت های کنونی حوزه هنر هیچکدام از این شرایط را ندارد.

از سوی دیگر اعمال مالیات بر فعالیت های هنری از یک جهت باید دقیق، با پیوست سازوکار های شفافیت مالی و با در نظر دریافت معافیت پایه انجام گردد تا آسیب هایی که گفته شد بیش از این اقتصاد فعالیت های فرهنگی و معیشت عده زیادی از هنرمندان را به خطر نیندازد و از سوی دیگر باید بتواند به صورت عادلانه جلوی فرار مالیاتی برخی سلبریتی ها با درآمد های بسیار بالا را بگیرد.

تور فرانسه: تور فرانسه ارزان | تور فرانسه قیمت، تور پاریس، تور پاییز را همراه ما تجربه کنید.

تور کانادا: برای دیدار از شگفتی های کشور زیبای کانادا و دریافت ویزای مولتی 5 ساله کانادا با ما همراه باشید.